Seventh Century BC in the Aegean and the Mediterranean.

Σε προηγουμενα κειμενα του παροντος ιστολογιου αναφεραμε πλουσια βιβλιογραφια, αλλα και τις τελευταιες επιστημονικες εξελιξεις απο τον χωρο της Αιγαιακης και Μεσογειακης Αρχαιολογιας, ειδικα κατα την Υστερη Εποχη του Χαλκου και την Πρωιμη Εποχη του Σιδηρου. Η προιστορικη Ελλαδα και ειδικα οι Κυκλαδικος, Μινωικος και Μυκηναικος πολιτισμος θα συνεχισουν να μελετουνται. Αυριο αλλωστε ολοκληρωνεται το 11ο Κρητολογικο Συνεδριο στο Ρεθυμνο, το οποιο εχει πλεον καταστει αδιαφιλονικητος θεσμος. Ηδη η αρχαιολογικη ερευνα προχωραει στην χρονολογικη περιοδο που σχετιζεται με τους Σκοτεινους Αιωνες και την τεχνη της Γεωμετρικης Εποχης, της εποχης του Ομηρου (βλ. αντιστοιχο κειμενο εντ.). Επομενο ειναι λοιπον, να εμφανιστουν και καποιοι επιστημονες, οι οποιοι θα στρεψουν το βλεμμα τους στην περιοδο η οποια ακολουθει την Γεωμετρικη Εποχη. Αυτη δεν ειναι αλλη, απο την Πρωιμη Φαση της Αρχαικης Εποχης, η οποια ονομαζεται δια του λογιου Alexander Konze (περι το 1870) "Ανατολιζουσα Περιοδος" και τοποθετειται χρονικα στον 7ο αιωνα π. Χ.

Στο κειμενο της 22.06.2008 του ιστολογιου www.notis-o-talas.blogspot.com ειχαμε δωσει ενα γενικο σκιαγραφημα, μια ιστορικη περιληψη της εποχης εκεινης: "Η Ελλαδα, εχει προ πολλου ξεφυγει απο τον "Μεσαιωνα" των Σκοτεινων αιωνων (1200-800 π. Χρ.). Οι λαμπροι πολιτισμοι των Μυκηνων και της Μινωικης Κρητης ζουν μονο στους μυθους και τις επικες αφηγησεις των αοιδων. Νεα ελληνικα φυλα - Δωριεις, Αιολες, Ιωνεις - τα οποια χρησιμοποιουν τον Σιδηρο για τα οπλα και τα εργαλεια τους, διαδεχονται του πολιτισμους της εποχης του Χαλκου. Απο την ηπειρωτικη χωρα εξαπλωνονται στα νησια του Αιγαιου, τις Μικρασιατικες Ακτες, την Κυπρο. Ερχομενοι μεσω των ταξιδιων τους, σε επαφες με εμπορους απο την Συροπαλαιστινη, τους οποιους αποκαλουν Φοινικες, παιρνουν συμβολα απο το συστημα γραφης και αριθμησης τους, το προσαρμοζουν στα δικα τουs δεδομενα και δημιουργουν ετσι το ελληνικο αλφαβητο. Με αυτον τον τροπο, μπορουν πλεον να καταγραφουν και να διαβαζουν ευκολοτερα κειμενα, οχι μονο εμπορικου η´διπλωματικου χαρακτηρα, αλλα και λογοτεχνικα. Πλεον φτανουν σε ενα σταδιο, οπου μπορουν να ανταγωνιστουν ανετα τους Φοινικες στο εμποριο και την παραγωγη τεχνεργων. Κοπτουν και χρησιμοποιουν νομισματα απο πολυτιμα μεταλλα για τις αγοραπωλησιες τους. Μεσω των Φοινικων προφανως, ερχονται σε επαφη με τα βασιλεια της Μεσογειου της Πρωιμης Εποχης του Σιδηρου: Στην Μικρα Ασια, η Λυδια και η Φρυγια. Στην Εγγυς Ανατολη, η Νεοασσυριακη αυτοκρατορια και η Ουραρτου. Εκτος απο τους Φοινικες στην Συροπαλαιστινη, υπαρχουν και οι Αραμαιοι, και το βασιλειο του Ισραηλ. Στην Αιγυπτο, η Κουσσιτικη και λιγο αργοτερα, η Σαιτικη Δυναστεια. Στο Ιραν, οι Μηδες, οι οποιοι συντομα θα ενσωματωθουν με την ανερχομενη Περσικη Αυτοκρατορια. Υπο την επιδραση και επιρροη της Ανατολης στην σκεψη και τον πολιτισμο, θα εξελιχθει η τεχνη, απο τα γεωμετρικα σχεδια πανω σε ογκωδη αγγεια των 9-8 αι. π. Χρ., στις παραστασεις μυθολογικων οντων (οπως οι γρυπες και οι σφιγγες) πανω σε κομψα αγγεια ποσης, κοσμηματα, αναγλυφα κ.α. Τα γλυπτα απο μαρμαρο, ξυλο (παλλαδια) η´ μεταλλο (σφυριλατα), ειτε απεικονιζουν γυμνους νεους (κουροι) και ντυμενες νεες (κορες) ορθιους, μιμουμενα αναλογα αιγυπτιακα προτυπα, ειτε δειχνουν ξαπλωμενα σε ανακλιντρα ζευγαρια, συμφωνα με την ανατολιτικη μοδα. Οι Ελληνες, δημιουργουν αυτονομες πολεις, "πολεις-κρατη", οπως τις ονομαζουν, παρολλο που μιλουν την ιδια γλωσσα και λατρευουν τις ιδιες θεοτητες. Συχνα αντιμαχονται, θεσπιζοντας ομως αγωνες, οπως τα Ολυμπια απο το 776 π. Χ., εχουν την δυνατοτητα να συνευρεθουν. Σε πολλες απο αυτες τις πολεις υπαρχουν καποια ατομα τα οποια, μη σεβομενα τις διαδικασιες επιλογης των κυβερνωντων οι οποιες γινονται μεσω ψηφου, ειτε ειναι το πολιτευμα ολιγαρχικο, ειτε ειναι δημοκρατικο, αρπαζουν την εξουσια δια της βιας. Εχοντας τα προτυπα τους στις μοναρχιες της Ανατολης, ονομαζονται απο τους συμπολιτες τους "τυραννοι". Πολλες απο τις πολεις, δημιουργουν για διαφορους λογους (υπερπληθυσμος, ανεπαρκεια τροφης και γης) αποικιες στην Μεσογειο. Στην Μαυρη Θαλασσα, τον Ευξεινο Ποντο, την Προποντιδα (Ιστρος, Οδυσσος, Σινωπη, Τραπεζους, Βυζαντιο), στην Συροπαλαιστινη (Αλ Μινα - Εμποριον), στην Αιγυπτο (Ναυκρατις), στην Λιβυη (Κυρηνη), στην Αδριατικη (Απολλωνια), στην Κατω Ιταλια και την Σικελια (Μεταποντιον, Συβαρις, Σελινους, Συρακουσες, Ταρας), στην νοτιοδυτικη Γαλλια (Μασσαλια) ο Ελληνισμος ταξιδευει, ανοιγοντας και παλι τους ιδιους θαλασσιους δρομους, στους οποιους επλευσαν οι Κυκλαδιτες, Μινωιτες και Μυκηναιοι προγονοι τους πριν απο αιωνες. Οι ανταγωνιστες πλεον Φοινικες, μαχονται για εδαφη στη Σικελια, αλλα αποικουν την Κορσικη, την Σαρδηνια, την βορειο Αφρικη (το σημερινο Μαγκρεμπ) και την νοτιο Ισπανια, μπλοκαροντας τα Στενα του Γιβραλταρ. Πολλοι επιστημονες και καλλιτεχνες απο την Ιωνια (π.χ. ο Θαλης, ο Πυθαγορας, ο Ηρακλειτος, ο Αναξιμανδρος) εποικουν σε πολεις της ηπειρωτικης Ελλαδος. Οι θεσεις, οι σκεψεις και τα εργα τους θα σφραγισουν, οχι μονο την εποχη τους, αλλα και τους κατοπινους αιωνες. Αλλοι παλι, οπως τα αδελφια των ποιητων Αλκαιου και Σαπφους, θα δουλεψουν ως μισθοφοροι στην υπηρεσια των βασιλεων της Βαβυλωνας και των φαραω της Αιγυπτου."

Ειδικοτερα στην τεχνη του 7ου αι. π. Χ. επικρατει συχνα μια συγχιση, η οποια μπορει να παραμεριστει: Ο ορος "ανατολιζων ρυθμος" επικρατει κυριως στην κεραμεικη της εποχης. Δοθηκε απο τον Κοντζε, διοτι τα αγγεια του 7ου αι. π. Χ. αναπαριστουν μυθικα οντα, οπως σφιγγες, γρυπες και σειρηνες, επηρρεασμενα απο την τεχνοτροπια των ανατολιτικων εργαστηριων. Πρωτοποροι στην αγγειογραφια υπηρξαν οι Κορινθιοι, αλλα και οι Ευβοεις, οι Ιωνες και οι Ροδιοι και οι Αθηναιοι. Χαρακτηριστικα αγγεια της εποχης εκεινης, τα οποια και συναντουνται σε ολη την Μεσογειο, ειναι οι αρυβαλλοι και τα αλαβαστρα, οι οινοχοι, οι σκυφοι, οι λεκυθοι.

Στην γλυπτικη εχει επικρατησει να μιλαμε για τον "δαιδαλικο ρυθμο". Ετσι αποκαλουνται τα αγαλματιδια, αγαλματα και αλλα γλυπτα της Πρωιμης Αρχαικης Εποχης.

Βιβλιογραφια για την Τεχνη του 7ου αι. π. Χ. υπαρχει και ειναι πλουσια. Αλλα δεν υπαρχει στη μορφη μιας πληρους μονογραφιας, στο στυλ των εργων των Coldstream και Snodgrass για την Γεωμετρικη Ελλαδα λογου χαριν. Οι δημοσιευσεις αναλισκωνται στην παρουσιαση υλικου απο μουσεια, ιδιωτικες συλλογες και ανασκαφες.

Προσφατα ωστοσο, εκδοθηκε το ακολουθο εργο: R. Ètienne (Ed.) La Méditerranée au VIIe siècle av. J.-C. Essais d´analyses archéologiques. Travaux de la Maison René Ginouvès 7 (2010). Το εργο ειναι συλλογικο και οπως μαρτυραει και ο τιτλος του, μελεταει το φαινομενο της ανατολιζουσας εποχης σε ολη την Μεσογειο, καθοτι και στην Ετρουρια και στην νοτιο Ισπανια, απανταται η Εποχη αυτη στην χρονολογια των υλικων καταλοιπων. Μεταξυ 9 και 11 Δεκεμβριου του τρεχοντος ετους επισης, θα διεξαχθει στην Βρετανικη Αρχαιολογικη Σχολη Αθηνων το συνεδριο "Interpreting the 7th century BC: Tradition, Innovation and Meaning" (: www.bsa.ac.uk/doc_store/FrontOffice/FRO2011_54.pdf).

Φαινεται οτι και σε αυτο το σημειο παμε καλα και σιγουρα δεν θα αργησει πολυ να φανει μια πληρεστατη μονογραφια που να εξεταζει την Τεχνη και την Αρχαιολογια του 7ου αι. π. Χ. σε ολο του φασμα του.