Sonntag, 8. August 2010

Isla del Sol.

Η ιδεα να συνδυασει ενα ταξιδι με προορισμους την Μαλτα και την Ροδο ηταν συναρπαστικη! Εν τελει εξελιχθηκε σε μια ευχαριστη περιπετεια, θυμιζοντας του τα παλιοτερα ταξιδια που ειχε κανει μονος του. Π.χ. στην Κρητη το 1998 και το 2006 και στην Σαντορινη το 2006 (βλ. κειμενα εντ.). 12 μερες ησαν αρκετες για να κανει αυτα που ηθελε. Συνδετικος κρικος στην επιλογη των δυο νησιων αποτελεσε η επιρροη των Ιπποτων του Ταγματος του Αγ. Ιωαννη, οι οποιοι βρεθηκαν και στα δυο μερη (βλ. χτεσινο κειμενο εντ.).

Η Πυλη Ελευθεριας. Εισοδος στην Παλια Πολη της Ροδου

Ελληνιστικες οικιες στην Ακροπολη της Καμειρου


Η Ακροπολη της Λινδου


Το λιμανι



Αναθηματικη Επιγραφη για τον αυτοκρατορα Τραιανο απο τους κατοικους της Καμειρου

Ειναι εντυπωσιακο το ποσο η Ροδος και η Μαλτα εχουν τοσα κοινα σημεια, αναφορικα με τις πολιτιστικες επιδρασεις που δεχτηκαν διαμεσου των αιωνων: Η μεν Μαλτα βρεθηκε να βρισκεται υπο τον ελεγχο των Βυζαντινων μεταξυ 395 και 870 μ. Χ., ενω απο τα 1091 και μετα, οι Νορμανδοι, που ειχαν καταλαβει την γειτονικη Σικελια, ενεταξαν και την Μαλτα στην κυριαρχια τους. Απο το 1194 και εως το 1266 ο οικος των Hohenstaufen διοικει το νησι, ενω οι Ιωαννιτες εχουν τον ελεγχο του μεταξυ 1530 και 1798. Πριν απο αυτους, υπηρχε ισπανικη επιρροη, ενω απο τα 1800 και εως τις 21.09.1964 η Μαλτα τελει υπο βρεταννικη κηδεμονια - κατι που εξηγει γιατι οι Μαλτεζοι γνωριζουν τοσο καλα αγγλικα και οδηγουν απο τα αριστερα, οπως στο Ηνωμενο Βασιλειο και την Κυπρο. Στις 13.12.1974 η Μαλτα αποκτα δημοκρατικο πολιτευμα και στις 01.05.2004 γινεται επισημως μελος τηςΕ.Ε. Το ενιαιο ευρωπαικο νομισμα κοβεται και κυκλοφορει απο την 01.01.2008. Η δε μαλτεζικη γλωσσα ειναι ενα ακομα στοιχειο που δειχνει τις εκατερωθεν επιρροες, καθως προκειται για γλωσσα σημιτικης προελευσης με λατινικο ομως αλφαβητο και περιεχει περιπου 60% λεξεις αραβικες, 30% ιταλικες και ενα 10% λεξεις με ισπανικες και γαλλικες ριζες.
Τετοιου ειδους επιρροες δεν φαινεται να υπαρχουν στους Ροδιτες, οι οποιοι ειναι φυσικα Ελληνες υπηκοοι. Ας μην ξεχναμε ομως οτι, απο τα 164 π. Χ. υπηρξαν και αυτοι μελη της ρωμαικης αυτοκρατοριας, και απο τα 395 μ. Χ. περασαν στον ελεγχο της βυζαντινης αυτοκρατοριας. Στα 672 και στα 1090 το νησι καταληφθηκε απο Σελτζουκους, για να επανακαταληφθει στα ενδιαμεσα διαστηματα απο τους Βυζαντινους και παλι. Η περιοδος μεταξυ 1310 και 1522 σηματοδοτει την εποχη των Ιωαννιτων, ενω αμεσως μετα η Ροδος καταλαμβανεται απο τους Οθωμανους, υπο την κυριαρχια των οποιων θα μεινει ως το 1912, οταν οι Ιταλοι θα την κατακτησουν. Στα 1948 η Ροδος και τα Δωδεκανησα εντασσονται στο ελληνικο κρατος, απαλλαγμενα πλεον απο την ιταλικη κυριαρχια. Σημερα, μονο μερικα αρχιτεκτονικα καταλοιπα θυμιζουν την κυριαρχια των Ρωμαιων, των Βυζαντινων, των Ιωαννιτων, των Τουρκων και των Ιταλων.
Η ιστορια της Ροδου στην αρχαιοτητα ειναι εξισου ενδιαφερουσα με αυτη των νεωτερων εποχων. Το νησι ηταν αφιερωμενο στον θεο Ηλιο και πηρε το ονομα του απο μια Νυμφη που κατοικουσε εκει. Αυτο λεει η μυθολογια. Αλλοι πιστευουν, οτι το λουλουδι, το τριανταφυλλο, εδωσε το ονομα του στο νησι. Στις πρωιμες περιοδους παντως, η Ροδος κατοικουνταν και εμπορευονταν, τοσο με την Μικρα Ασια και τα Δωδεκανησα, οσο και με αλλες, πιο μακρινες περιοχες της Ελλαδας και της Μεσογειου. Σε χωρους γυρω απο την Ιαλυσο, οπως στο Τριαντα, εχουν βρεθει μυκηναικες νεκροπολεις, το ιδιο και στην Καμειρο. Και οι δυο αυτες περιοχες βρισκονται στην βορειοδυτικη πλευρα του νησιου. Η Καμειρος εχει δωσει επισης σημαντικα ευρηματα απο νεκροταφεια της, της Πρωιμης Εποχης του Σιδηρου. Τα ευρηματα αυτα ειναι εφαμιλλα σε τεχνοτροπια και αξια με αντιστοιχα αλλων περιοχων της ιδιας περιοδου, οπως της Ελευθερνας στην Κρητη και του Λευκαντιου της Ευβοιας.
Την εποχη του μεγαλου αποικισμου στη Μεσογειο, οι Ροδιτες συμμετεχουν συνιδρυοντας την Γελα και τον Ακραγα στην Σικελια. Η συμβολη τους ειναι καταλυτικη, ακομα και στην δημιουργια του κεραμεικου εικονογραφικου τυπου που ειναι γνωστος ως "wild goat style". Στις αρχες του 5ου αι. π. Χ., οι πολεις κρατη της Λινδου, της Καμειρου και της Ιαλυσου συνενωνονται σε κατι σαν πρωιμη κοινοπολιτεια. Στα 305 π. Χ. η Ροδος πολιορκειται απο τον γιο του Αντιγονου Δημητριο, γνωστο και ως Πολιορκητη. Απο ευγνωμοσυνη στον προστατη θεο τους Ηλιο, μιας και η πολιορκια απετυχε, οι Ροδιοι παραγγελνουν την κατασκευη ενος γιγαντιαιου χαλκινου αγαλματος του. Το εργο αυτο, υψους περιπου 33 μ., ειναι ενα απο τα 7 θαυματα της αρχαιοτητας και ηδη διασημο στη διεθνη βιβλιογραφια. Ονομαστηκε Κολοσσος της Ροδου και μαλλον δεν στεκοταν στο λιμανι, εκει που ειναι σημερα τοποθετημενα τα ελαφακια, αλλα στο εσωτερικο της πολης, με θεα προς το λιμανι και με κλειστα τα ποδια. Κατασκευαστηκε μεταξυ 292 και 280 π. Χ. και καταστραφηκε απο σεισμο στα 226 π. Χ.
Κατα την ρωμαικη εποχη, η Ροδος ηταν καταφυγιο πολλων επιφανων Ρωμαιων πολιτων που σπουδαζαν εκει φιλοσοφια. Ενας απο αυτους ηταν και ο μετεπειτα αυτοκρατορας Τιβεριος, ο οποιος ετυχε χρονια μετα να εξοριστει. Η Ροδος διεθετε απο την κλασσικη εποχη εξαιρετους τεχνιτες και επιστημονες, η φημη των φιλοσοφικων της σχολων εξελιχθηκε ομως απο την ελληνιστικη εποχη και μετα. Ενας απο τους πιο επιφανεις δασκαλους υπηρξε ο Ποσειδωνιος. Μολονοτι μετοικος, απεκτησε στη συνεχεια το στατους του Ροδιου πολιτη και του αποδωθηκαν και αξιωματα.
Λογω της πλουσιας ιστοριας της, η Ροδος θεωρειται, και οχι αδικως, ενα απο τα πιο κοσμοπολιτικα νησια του Αρχιπελαγους. Την φετινη σαιζον, μαλιστα, φαινεται να ερχονται περισσοτεροι τουριστες απο την Ρωσια, την Φινλανδια, την Ολλανδια. Οι αριθμοι των Αγγλων, Γερμανων, Ιταλων και Τουρκων τουριστων παραμενουν σταθεροι.
Πλουσια σε τουρισμο ειναι ομως και η Μαλτα. Και σε αυτην την περιπτωση παιζουν οι ιστορικες συγκυριες και πολιτιστικες αλληλεπιδρασεις σημαντικο ρολο. Οι περισσοτεροι τουριστες ερχονται απο την γειτονικη Ιταλια και την Ισπανια. Αγγλοι, Γαλλοι και φυσικα Γερμανοι, δεν παραλειπουν να ενταξουν την Μαλτα στο καρνε τους των επισκεψεων. Φυσικα και εδω δεν θα μπορουσε να ειναι διαφορετικα, αφου εμφανιζονται και παμπολλοι Ρωσοι τουριστες...





ΜΕΓΑΛΙΘΟΙ!

Εκτος απο τους Ιωαννιτες (βλ. προηγουμενο κειμενο εντ.) η Μαλτα ειναι εξισου γνωστη και για τα μεγαλιθικα της μνημεια. Στη διεθνη βιβλιογραφια αποκαλουνται ναοι. Κανεις δεν ξερει ποιοι και για ποιους λογους τους εχτισαν. Οι ειδικοι εικαζουν για ομαδες αποικων σε Γκοζο και Μαλτα απο την 5η χιλ. π. Χ. περιπου, οι οποιοι και ευθυνονται για την δημιουργια των μνημειων αυτων στα δυο νησια. Για την κατασκευη τους χρησιμοποιηθηκε κυριως η πετρα που απανταται στα νησια και φερει ενα ωχροκιτρινο χρωμα. Το υλικο αυτο ονομαζεται Κρυσταλλινη. Για την λαξευση της πετρας χρησιμοποιηθηκαν εργαλεια απο οψιανο, ο οποιος εισαγονταν απο την Σικελια και την Παντελερια - αποδειξη οτι οι κατοικοι της Μαλτας ειχαν επαφες δια θαλασσης με τα γειτονικα νησια, επομενως διεθεταν τις απαραιτητες γνωσεις ναυσιπλοιας.



Χρονολογια μεγαλιθικων ναων Μαλτας:
Ghar Dalam Cave Period: ca. 5200-4600 BC
Grey Skorba Period: ca. 4600-4400 BC
Red Skorba Period: ca. 4400-4100 BC
Zebbug Period: ca. 4100-3800 BC
Mgarr Period: ca. 3800-3600 BC
Ggantija Period: ca. 3600-3000 BC
Saflieni Period: ca. 3300-3000 BC
Tarxien Period: ca. 3000-2400 BC
Tarxien Cemetery Period: ca. 2400-1500 BC
Borg-in-Nadur Period: ca. 1500-900 BC
Bahrija Period: ca. 900-800 BC


Ggantija (Gozo)


Tarxien (Malta)


Hagar Qim (Malta)


Mnaidra (Malta)


Ta´Hagrat (Malta)


Ta´Skorba (Malta)
Οι μαλτεζικοι νεολιθικοι ναοι φερουν πολλες ομοιοτητες μεταξυ τους οσον αφορα την αρχιτεκτονικη τους μορφη. Ολοι τους σχεδον αποτελουνται απο δυο η' τρεις οριζοντιες ελειψοειδεις κυψελες, οι οποιες ειναι παραλληλες μεταξυ τους και συνδεονται καθετα με διαδρομους. Το αρχαιοτερο συμπλεγμα τετοιου ναου ειναι της Ggantija στο Γκοζο, που χρονολογειται γυρω στο 4000 π. Χ. περιπου. Ο δε νεοτερος ναος ειναι της Tarxien, λιγα χιλιομετρα εξω απο την Βαλλεττα. Χρονολογειται στα 2800 π. Χ. περιπου. Οι καλυτερα διατηρημενοι ομως ναοι, βρισκονται στα νοτιοδυτικα του νησιου. Προκειται για τα συμπλεγματα Hagar Qim και Mnaidra, με 500 μ. αποσταση μεταξυ τους, ηλικιας περιπου 3600 με 3200 π. Χ. περιπου. Οι δυο αυτοι ναοι εντασσονται σημερα σε ενα μεγαλο αρχαιολογικο παρκο, το οποιο ειναι επισης προσβασιμο με λεοφορειο της γραμμης απο την κεντρικη πλατεια της πρωτευουσας του νησιου, λιγο πιο εξω απο τα τειχη της γραφικης παλιας πολης.
Ισως θα επρεπε οι μεγαλιθικοι ναοι της Μαλτας και του Γκοζο να μελετηθουν υπο ενα ευρυτερο πρισμα. Αναλογες κατασκευες υπαρχουν και σε αλλες περιοχες, οχι απαραιτητως της ιδιας χρονολογικα περιοδου. Τα αρχαιοτερα λ.χ. μνημεια εχουν εντοπιστει στο Göbekli Tepe της Ανατολιας, ηλικιας περιπου 9000 π. Χ. Λιγες χιλ. αργοτερα εμφανιζονται μεγαλιθικες κατασκευες σε περιοχες της Εγγυς Ανατολης οπως Nevali Cori, Catal Höyück, Jericho. Προκειται ομως για οχυρωμενους οικισμους. Παρομοιο φαινομενο υπαρχει και στην Χοιροκοιτια της Κυπρου απο την 7η χιλ. π. Χ., ενω στον ελλαδικο χωρο, οι μεγαλιθικης τεχνοτροπιας οικισμοι εμφανιζονται στο Σεσκλο απο την 6η χιλ. π. Χ. και μετα. Και φυσικα στην Κεντρικη Ευρωπη εχουμε διαφορες μορφες μεγαλιθικων μνημειων, οπως ντολμεν, μενιρ κ.α. σε Βρετανη, Ιρλανδια, νοτιο Αγγλια...
Ωστοσο δεν ειναι ολα αυτα τα μεγαλιθικα μνημεια ναοι, οπως στην περιπτωση της Μαλτας που αναφερουμε. Συγκριση μπορει να γινει σε συσχετισμο με την κατασκευη στο Göbekli Tepe. Και παλι ομως, δεν ειναι απαραιτητο να υπαρχει επιρροη απο την Ανατολια - το περιφημο "ex oriente lux" του Gordon Childe. Μηπως ομως δεν θα επρεπε να μας εκπλησσει τοσο το γεγονος οτι ηδη απο την Νεολιθικη Εποχη, μολις ο ανθρωπος επελεξε να αποκτησει μονιμη κατοικια, να εξημερωσει τα ζωα, να καλλιεργησει την γη, αποφασισε να χρησιμοποιησει ως πρωτη υλη την πετρα - υλικο που γνωριζε απο την εποχη που ζουσε στις σπηλιες ως κυνηγος - ειτε για την κατοικια του, ειτε για να δημιουργησει εντυπωσιακα οικοδομηματα για την λατρεια των θεων του;
















Samstag, 7. August 2010

Η ΡΕΒΑΝΣ.

Την Πρωτοχρονια του 1523 ενας στολος απο περιπου 50 πλοια γεματα απο μελη του ταγματος των Ιπποτων του Αγιου Ιωαννη εγκατελειπε την Ροδο κατευθυνομενος προς την Κρητη. Η Ροδος υπηρξε η εδρα του ταγματος αυτου για περιπου δυο αιωνες. Οι Ιωαννιτες ελκουν την καταγωγη τους απο την Ιερουσαλημ. Κατα την διαρκεια της Α' Σταυροφοριας, καπου μεσα στα 1023 ιδρυθηκε το ταγμα αυτο, τα μελη του οποιου φερουν λευκο σταυρο σε κοκκινο η' μαυρο φοντο. Η πολη Ακρα στην Παλαιστινη υπηρξε το ορμητηριο τους μεχρι και το 1291, οποτε και καταληφθηκε απο τους Σαρακηνους. Οι Ιωαννιτες εγκατασταθηκαν στην Κυπρο, μεχρι που στα 1309 τους δοθηκε η δυνατοτητα να αποκτησουν καινουργια εδρα. Το νησι της Ροδου, πολυ κοντα στις μικρασιατικες ακτες, με ευφορο, πλουσιο εδαφος και μικροτερη εκταση απο την Κυπρο, αρα και καλυτερα ελεγχομενο, παρειχε τις ιδανικες προυποθεσεις που ζητουσε το ταγμα του λευκου σταυρου.

Palace Armoury, Valletta, Malta

Τειχη της παλιας πολης στην Ροδο



Τειχη της Βαλλεττας στη Μαλτα


Αιθουσα στο παλατι του Μεγαλου Μαγιστρου στη Ροδο

Ετσι, το 1310 οι Ιωαννιτες εγκαθιστανται στην Ροδο. Στο βορειο τμημα του νησιου δημιουργουν την βαση τους, οχυρωνοντας τα λιμανια, τα οποια ησαν ηδη απο την αρχαιοτητα σε χρηση. Σε μικρη αποσταση απο το σημερινο εμπορικο λιμανι, στην ακτη Σαχτουρη, οχυρωνουν την παλια πολη με πετρινα τειχη και ταφρο γυρω τους.
Οι καιροι ειναι δυσκολοι. Στους Αγιους Τοπους οι Ιωαννιτες ειχαν να αντιμετωπισουν τους Σαρακηνους. Τα επομενα χρονια ομως, απο την εγκατασταση τους στη Ροδο και μετα, νεος κινδυνος εμφανιζεται στον οριζοντα. Δεν ειναι μονο οι καθε λογης πειρατες που λυμαινονται το νησια του Αιγαιου και τις μικρασιατικες ακτες, περιοχες, στις οποιες ο δυτικοευρωπαικος/ φραγκικος ελεγχος υπηρχε απο το 1204. Πρωτα οι Σελτζουκοι και υστερα οι Οθωμανοι θα ερθουν σε συγκρουση με τους Ιπποτες.
Κι ομως. Τα τειχη της Ροδου και οι υπερασπιστες της πολης αντιμετωπιζουν με επιτυχια τις πολιορκιες του 15ου αιωνα. Στα 1444 την επιθεση του Σουλτανου της Αιγυπτου και στα 1480 την πολιορκια του Μεχμετ Β'. Η τριτη πολιορκια της Ροδου ομως ειναι που θα αποβει μοιραια για τους Ιπποτες του λευκου σταυρου...
Στα 1522 ο Σουλειμαν ο Μεγαλοπρεπης πολιορκει με πολυαριθμο στρατο και στολο την Ροδο. Οι Ιωαννιτες δεν μπορουν να τα βγαλουν περα. Βοηθεια απο τα βασιλεια της κεντρικης Ευρωπης δεν εφτασε ποτε, εκτος απο ενα τμημα στρατου απο την Βενετια, που επιτελους καταλαβε ποσο πολυ διακυβευονται τα συμφεροντα της στη Μεσογειο απο τους Οθωμανους. Και αυτο ομως δεν ηταν αρκετο. Ετσι, στα τελη της χρονιας, οι υπερασπιστες της Ροδου σηκωνουν λευκη σημαια. Παραδιδουν την πολη και το νησι στους Οθωμανους και διαταζονται να το εγκαταλειψουν.
Οι Ιωαννιτες εγκαθιστανται προσωρινα στην Κρητη. Ο απωτερος σκοπος τους ειναι να ανακαταλαβουν την αγαπημενη τους Ροδο. Αμεσως ξεκινουν οι διαβουλευσεις των αρχηγων τους με τους μεγαλους οικους της Ευρωπης και με τον Παπα. Μια λυση αναγκης τους δινεται απο τον αυτοκρατορα της Αγιας Ρωμαικης Αυτοκρατοριας, γονο των Χαμπσβουργων και των Αραγωνων Καρολο Ε'. Πολλα χιλιομετρα μακρια απο την Ροδο και την Κρητη, προς τα δυτικα, μεταξυ της Σικελιας και της Μπαρμπαριας (Τυνησια) υπαρχει ενα συμπλεγμα τριων νησιων, σε εξαιρετικα στρατηγικη θεση. Το μεγαλυτερο απο αυτα, ονομαζεται Μαλτα. Στα 1530 το νησι αυτο θα γινει η νεα βαση των Ιωαννιτων. Σε ανταλλαγμα για την προσφορα του αυτοκρατορα, οι Ιπποτες δεσμευονται να διακυβευουν τα συμφεροντα του, πολεμωντας τους κουρσαρους και τους πειρατες που λυμαινονταν την κεντρικη και δυτικη Μεσογειο εχοντας τις ακτες της Τυνησιας για ορμητηριο τους και τους Οθωμανους για συμμαχους.
Ο 16ος αιωνας σηματοδοτει την ακμη της παντοδυναμιας της Οθωμανικης αυτοκρατοριας. Ενω η Ευρωπη ζει την εποχη της Αναγεννησης στις τεχνες και τα γραμματα, προσπαθωντας παραλληλα να ανοιξει νεους εμπορικους δρομους διαμεσου των εξερευνητικων ταξιδιων, αφου οι κεντρικες διοδοι, κυριως δια ξηρας, ελεγχονται, οι Οθωμανοι επιχειρουν ανοιγματα επεκτατικα, τοσο δια θαλασσης, οσο και δια ξηρας. Η Μεσογειος ελεγχεται σχεδον ολη απο αυτους, οπως φυσικα και οι εμπορικοι δρομοι που οδηγουν στις Ινδιες. Ειναι επομενως κατανοητο, γιατι Ισπανοι, Πορτογαλλοι, Γενοβεζοι, Βενετσιανοι, επιχειρουν προσβαση προς την Ανατολη μεσω αλλων διοδων. Πολυ αργα βεβαια σκεφτηκαν οι Ευρωπαιοι οτι επρεπε τοτε, στα 1453, να ειχαν υποστηριξει την Βυζαντινη αυτοκρατορια! Ενας αδυναμος, χριστιανικος συμμαχος θα τους ηταν πολυτιμοτερος απο εναν ισχυρο αλλοθρησκο. Οι Οθωμανοι εφτασαν μεχρι να πολιορκησουν την Βιεννη. Παρα την ισχυ τους ομως, ενοχλουνταν απο το αγκαθι των Ιωαννιτων που τους τσιμπαγε τακτικα...
Στις 18 Μαιου του 1565 ενας υπεραριθμος τουρκικος στολος πλεει απο την Κωνσταντινουπολη προς την Μαλτα. Τρεις πασαδες ειναι επικεφαλεις. Απο τους τρεις ομως, ο Σουλτανος με φιρμανι εχει δωσει το γενικο κουμαντο στον αλλοτινο πειρατη Τουργκουτ Ρεις.
Οι Ιωαννιτες εχουν εγκατασταθει στη νησιδα ξηρας μεταξυ δυο στενων κολπισκων στα ανατολικα του νησιου. Στην ακρη της εχουν χτισει το οχυρο Σανκτε Ελμο, δινοντας του την μορφη αστεριου. Απο εκει, εχουν περιτειχισει ολη την νησιδα με ισχυρα τειχη. Απο το οχυρο εχουν θεα περιπου 180 μοιρων προς το πελαγος. Ο υπερασπιστης της πολης και Μεγας Μαγιστρος ειναι ο Jean de la Vallette, ενας εμπειρος Γασκωνος πολεμιστης, απο τον οποιο θα παρει αργοτερα η πρωτευουσα της Μαλτας την ονομασια της. Ο σκληροτραχηλος Γασκωνος γνωριζει καλα την ιδιοσυγκρασια των Οθωμανων, καθως ειχε πιαστει σε μαχη αιχμαλωτος τους και τραβαγε για δυο χρονια κουπι σε γαλερες σαν σκλαβος τους. Το σχεδιο για την επανακατακτηση της Ροδου μπορει να περιμενει. Οι Οθωμανοι εκαναν την πρωτη τους κινηση, δεν υπαρχει πλεον χρονος για χασιμο.
Παρα τις διαφωνιες και τις αλληλοσυκοφαντιες μεταξυ των τριων πασαδων, οι Οθωμανοι καταφερνουν στην αρχη να επιβληθουν, καταλαμβανοντας στις 23 Ιουνιου το οχυρο του Σανκτε Ελμο. Λιγο αργοτερο ομως, ο Τουργουτ Ρεις πεθαινει και η ενταση μεταξυ των εναπομειναντων πασαδων μεγαλωνει, καθως ο Σουλτανος ναι μεν εφαρμοσε το "διαιρει και βασιλευε", αλλα οδηγησε τους δυο πασαδες σε μια ανελεητη κοντρα για το αρχηγιλικι στην πολιορκια της Μαλτας, μετατρεποντας τους σε αντιπαλους, καθως ο καθενας ηθελε να κανει το δικο του. Ταυτοχρονα, το ηθικο τνω Τουρκων στρατιωτων ολο και επεφτε, αφου δεν ησαν μονο μαρτυρες της κοντρας μεταξυ των αρχηγων τους, αλλα αναγκαζονταν να πολεμησουν υπο πιεση, χωρις καν να ξερουν γιατι. Ο Μεγας Μαγιστρος ειχε επισης φροντισει να καουν τα σπαρτα και να μολυνθει το λιγοστο ποσιμο νερο εκτος των τειχων, κανοντας τους τη ζωη ακομα πιο μαρτυρικη. Τα καλοκαιρια στη Μαλτα ειναι αλλωστε πολυ ξηρα...
Ετσι, μολονοτι αρχικα φαινοταν να εξελισσεται το ολο ζητημα ως μια ακομη επιτυχια του Οθωμανικου στρατου (ο Τουργκουτ Ρεις ειχε προλαβει να κατακτησει ολο το Γκοζο, το βορειοτερο κατοικησιμο νησι του μαλτεζικου συμπλεγματος και να πουλησει ολους τους κατοικους του στα ανατολιτικα σκλαβοπαζαρα), παραλιγο δε να καταληξει σε πυρρειο νικη! Οι Οθωμανοι ειχαν καταλαβει σημαντικα σημεια και οχυρα, αλλα η αντισταση των κατοικων και των Ιωαννιτων ηταν ισχυροτατη και προκαλεσε τον θαυμασμο των βασιλικων οικων της Ευρωπης. Αυτη την φορα οι Ιωαννιτες δεν ησαν προθυμοι να μετακομισουν και παλι. Η Μαλτα ηταν το σπιτι τους. Εδω θα εμεναν. Οι μηχανικοι και οι τεχνιτες δουλευαν ακαταπαυστα στην δημιουργια λαγουμιων και καταφυγιων, στην ανοικοδομιση και περαιτερω ισχυροποιηση των τειχων. Οι οπλουργοι κατασκευαζαν οπλα και πυρομαχικα. Καθε μεσο χρησιμοποιουνταν, προκειμενου να επιβιωσουν. Γνωριζοντας την σκληροτητα των Οθωμανων, οι Ιωαννιτες δεν δισταζαν να τους πετουν τα κεφαλια των Τουρκων αιχμαλωτων που επιαναν σε επιθεσεις αστραπη εξω απο τα τειχη, ελπιζοντας να καμψουν ετσι το ηθικο τους. Στις 11 Σεπτεμβριου του 1565 η πολιορκια της Μαλτας εληξε. Ο Οθωμανικος στολος απεπλευσε για την Κωνσταντινουπολη. Αυτη την φορα οι Ιωαννιτες νικησαν και πηραν την ρεβανς απο τους αντιπαλους τους. Απο τοτε ονομαζονται και Μαλτεζοι Ιπποτες η' Ιπποτες της Μαλτας. Η δυναμη τους στο νησι θα κρατησει μεχρι το 1798, οταν ο κορσικανος Ναπολεων Βοναπαρτης το καταλαβει.








Dienstag, 18. Mai 2010

ΜΙΑ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΜΕΣΟΓΕΙΑΚΗ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΑ: ΟΔΗΓΟΣ ΠΡΟΣ ΝΑΥΤΙΛΟΜΕΝΟΥΣ.

Το ιστολογιο αυτο ασχολειται με τα ταξιδια στις χωρες της Μεσογειου, ειδικα αυτες, οι οποιες ειχαν αναπτυξει ιδιαιτερους πολιτισμους κατα την αρχαιοτητα. Το οτι ομως η Μεσογειος ξεκινησε να εξεταζεται ως ευρυτερη επιστημονικη και θεματικη ενοτητα απο τα αρχαιολογικα ινστιτουτα παγκοσμιως, αυτο ειναι κατι το οποιο συντελεστηκε τουλαχιστον την τελευταια δεκαετια. Ειχαν μεν προηγηθει καποιες θεωρητικες ερευνες, οπως το πονημα του γαλλου Fernand Braudel, Η Μεσογειος την εποχη του Φιλιππου ΙΙ. Σε αυτο ο ιστορικος σκιαγραφει την ενιαια μεσογειακη ιστορια κατα την Αναγεννηση. Επομενο ηταν λοιπον, αφου ειχαν ηδη μελετηθει οι υψηλοι πολιτισμοι της ανατολικης Μεσογειου οπως η Αιγυπτος, η Συροπαλαιστινη και το Αιγαιο, να επεκταθει η ερευνα και στην απωτερη αρχαιοτητα.
Τους μελετητες τραβηξαν αφενως οι υψηλοι αυτοι πολιτισμοι, αφετερου δε το χρονικο πλαισιο, στο οποιο αυτοι διακλαδιζονταν και συγχεονταν μεταξυ τους. Τα χρονικα ορια που ετεθησαν ξεκινουν απο τα μεσα της δευτερης χιλιετιας π. Χ. περιπου, οταν στην Αιγυπτο δημιουργειται το Νεο Βασιλειο και την μινωικη θαλασσοκρατια του Αιγαιου διαδεχεται η μυκηναικη κοινη. Οι εμπορικες σχεσεις μεταξυ των λαων ειναι σε τετοιο σημειο ανεπτυγμενες, ωστε εκτος απο αντικειμενα να βρισκονται και ενδειξεις πολιτιστικης και συγεκριμενης εθνοτικης ταυτοτητας σε χωρες που δεν εχουν σχεση με αυτην. Σε αυτην την κατηγορια εντασσονται οι καθαρα αιγαιακης τεχνοτροπιας και θεματικης τοιχογραφιες που αποκαλυφθηκαν στην Τελ ελ Νταμπα της Αιγυπτου, στην Κατνα της Συριας, στο Τελ Καμπρι του Ισραηλ, στην Μιλητο της Μικρας Ασιας.
Το τελος της χρονολογικης αναλυσης τοποθετειται μετα την εποχη της φερομενης ως "ελληνικης Αναγεννησης", οταν δημιουργηθηκε το αλβαφητο και ιδρυθηκαν οι πολεις κρατη. Κατα αλλους μελετητες, το, το οριο φτανει μεχρι το 600 π. Χ., οταν στην τοτε ελληνικη τεχνη ειχαν επανεμφανιστει διακοσμητικα στοιχεια απο τους ανατολικους λαους -εξ' ου και ο ορος ανατολιζων ρυθμος - και ο ελληνικος κοσμος ξανοιγονταν και παλι στην Μεσογειο ιδρυοντας αποικιες. Αλλοι παλι, επεκτεινουν περαιτερω το οριο, ως την εποχη των Περσικων πολεμων, επιλεγοντας, ειτε την αρχη τους, το 490 π. Χ. δηλαδη, ειτε το τελος τους, το 479 π. Χ.
Ωστοσο πρεπει να αναφερθει, οτι και πριν τον Braudel ειχαν γινει προσπαθειες να μελετηθει η Μεσογειος ως ενοτητα. Ο γερμανος Joseph Wiesner ειχε εκδοσει το 1935 ενα μικρο, διτομο εργο, στο οποιο εξεταζε την προιστορικη και πρωτοιστορικη Μεσογειο. Στον εναν τομο περιεγραφε την ανατολικη και στον αλλον την κεντρικη και δυτικη Μεσογειο. Τις επομενες δεκαετιες υπηρξαν εργα οπως της Vercoutter και του Smith που εξεταζαν τις επαφες μεταξυ των λαων της Μεσογειου της Εποχης του Χαλκου, μολονοτι η αναλυτικη εργασια της Kantor για τα διακοσμητικα στοιχεια κερδισε στα σημεια. Καποιες μονογραφιες, οπως της Lambrou-Philippson, της Crowley και του Cline που εμφανιζονται κατα τα τελη της δεκαετιας του 1980 και στις αρχες της επομενης δεκαετιας συνεχιζουν την ερευνα στον τομεα των επαφων και της αλληλεπιρροης, η δημοσιευση ομως του βιβλιου των Horden και Purcell, The corrupting sea επαναφερει την Μεσογειακη Αρχαιολογια στο προσκηνιο. Σε αυτο επαιξαν και οι τεχνολογικες, πολιτικες και οικονομικες δυνατοτητες της εποχης μας σημαντικο ρολο. Μιλαμε για παγκοσμιοποιηση. Ταξιδευουμε σχεδον ελευθερα οπου θελουμε. Επικοινωνουμε μεσω διαδικτυου και κινητων τηλεφωνων οπουδηποτε και με οποιονδηποτε. Επομενο ειναι να εξεταστει ο αρχαιος μεσογειακος κοσμος υπο αυτο το πρισμα. Ετσι, προσφατα δημοσιευθηκε το βιβλιο της Marion Feldman, Diplomacy by Design, στο οποιο συνεχιζει την δουλεια της Kantor. Κατι παρομοιο, αλλα στην αρχαικη εποχη τοποθετημενο, κανει και η Ann Gunter, Greek Art and the Orient. Ομοιως στον συλλογικο τομο των Riva-Vella (eds.), Debating Orientalism. Τελος, αναμενεται η συνοπτικη ιστοριογραφια της Μεσογειου απο τον Cyprian Broodbank, απο το 5000 μεχρι το 500 π. Χ. περιπου.
Οσον αφορα εργα που σχετιζονται με τις επαφες μεταξυ των μεσογειακων λαων, συνισταται στους αναγνωστες να διαβασουν την βιβλιογραφια της ιστοσελιδας του παν/μιου της Χαιδελβεργης που αναφερεται στο ιστολογιο. Πλουσια βιβλιογραφια ακολουθει στο παρων κειμενο.
Που μπορω να σπουδασω;

Στην Ελλαδα μπορειτε να σπουδασετε στα αντιστοιχα τμηματα Αρχαιολογιας των πανεπιστημιων Αθηνων, Θεσσαλονικης, Βολου, Ιωαννινων, Ρεθυμνου, Καλαματας, στο τμημα Ιστορικων Σπουδων Κερκυρας και στη Ροδο. Επισης στην Κυπρο. Ειδικα στα παραρτηματα της Ροδου, της Λευκωσιας, του Ρεθυμνου και εν μερει στην Αθηνα και τα Ιωαννινα, θα εχετε την ευκαιρια να γνωρισετε σε γενικες γραμμες το αντικειμενο της Μεσογειακης Αρχαιολογιας. Με τον ορο Αιγαιακη Αρχαιολογια χαρακτηριζονται οι πολιτισμοι της Εποχης του Χαλκου στον Αιγαιακο χωρο, δηλ. ο κυκλαδικος, ο μινωικος και ο μυκηναικος πολιτισμος. Στο τμημα του Βολου δινεται μεγαλυτερη εμφαση στην Πρωιμη Εποχη του Σιδηρου.

Στα παραρτηματα του εξωτερικου μπορειτε να ξεκινησετε ειτε βασικες, ειτε μεταπτυχιακες σπουδες. Μπορειτε να κανετε και διδακτορικο. Αν σας ενδιαφερει η Υστερη Εποχη του Χαλκου σε συνδυασμο με την Πρωιμη Εποχη του Σιδηρου στον ελλαδικο κοσμο, μπορειτε να δοκιμασετε στα παν/μια της Χαιδελβεργης στη Γερμανια, του Σαλτζμπουργκ στην Αυστρια, του Σεφιλντ στην Αγγλια, τα οποια ειδικευονται στους τομεις αυτους. Τα τελευταια χρονια, η ειδικευση αυτη υπαρχει και στα αντιστοιχα τμηματα του Φραιμπουργκ, του Βερολινου, του Ερλανγκεν, του Μαρβουργου, της Βιεννης και της Βασιλειας, ενω σχεδον τα περισσοτερα αρχαιολογικα ιδρυματα της Βρετανιας, οπως το Μπριστολ, το Λιβερπουλ, το Λονδινο, το Εδιμβουργο, το Δουβλινο και φυσικα η Οξφορδη και το Καιμπριτζ δεν παραλειπουν να προσφερουν μαθηματα στον εν λογω κλαδο. Μαστερ στην Μεσογειακη Αρχαιολογια προσφερει το παν/μιο της Γλασκωβης, αλλα και το Univercity College London, φυσικα δε και το Sheffield. Παλιοτερα το Katholieke Universitaet Leuven στο Βελγιο ειχε Μαστερ Αρχαιολογιας της ανατολικης Μεσογειου. Απο φετος επισης λειτουργει στο Ruhr Universität Bochum ερευνητικο κεντρο Μεσογειακων Σπουδων, στο οποιο μπορει κανεις να κανει και Μαστερ στο εν λογω γνωστικο αντικειμενο. Να μην παραλειφθει εδω η προσφορα και αμερικανικων Σχολων στον κλαδο, οπως της Πεννσυλβανια και του Σινσιναττι. Τα αρχαιολογικα τμηματα των πανεπιστημιων της Ιταλιας και του Ισραηλ κανουν επισης καλη δουλεια στον τομεα, ενω στο αρχαιολογικο τμημα της Μαλτας θα νιωσετε την αυρα της Μεσογειακης Αρχαιολογιας στην πραξη! Μολονοτι δεν υπαρχουν εγκυρες πληροφοριες, πιστευουμε οτι και στα αρχαιολογικα τμηματα της Σουηδιας, της Ισπανιας η' της Ολλανδιας πρεπει να γινεται καλη δουλεια.

Οσον αφορα Αιγυπτιολογια, εκτος απο τα βρετανικα, αμερικανικα και γαλλικα ιδρυματα, πολυ καλο ειναι το τμημα της Βιεννης, αλλα και της Τυβιγγης και του Μαιντζ. Τα δυο τελευταια ειναι εξαιρετικα και στις σχολες Ασσυριολογιας. Επισης δε, τα αντιστοιχα τους βερολινεζικα ινστιτουτα. Η δε Βιβλικη Αρχαιολογια εκπροσωπειται επαξια απο τα τμηματα του ελβετικου Φριμπουργκ και του γερμανικου Μαιντζ. Αν σας ενδιαφερει κυριως η Κυπριακη Αρχαιολογια, παρακολουθηστε μαθηματα στο παν/μιο της Λευκωσιας και δοκιμαστε στην Γλασκωβη η' στο Εδιμβουργο, οπου εργαζονται ειδικοι επι της αρχαιας Κυπρου. Επισης στο Μυνστερ της Γερμανιας και πιθανον στο Γκοτεμποργκ της Σουηδιας να βοηθηθειτε. Τελος, εαν καποιος επιθυμει να ασχοληθει με τις επαφες μεταξυ Ανατολης και Δυσης στην Αρχαιοτητα, μπορει να παρακολουθησει τα μαθηματα των σχολων Αρχαιολογιας του γερμανικου Μαιντζ, του αυστριακου Ινσμπρουκ και της ελβετικης Βασιλειας. Η ερευνα στα τμηματα αυτα, αφορα τις επαφες κατα την ελληνιστικη και ρωμαικη εποχη κυριως. Στα τμηματα Αρχαιας ιστοριας του Κιελου και του Ινσμπρουκ ασχολουνται με αρχαικη εποχη και μεσα απο μη ελληνικες πηγες, οπως περσικα αρχεια, αιγυπτιακα κτλ.

Φυσικα στο διαδικτυο μπορουν να βρεθουν ολες οι ιστοσελιδες των ανωτερω αναφερθεντων παν/μιων, καθως και οι ιστοσελιδες αμερικανικων, αγγλικων κ.α. αρχαιολογικων τμηματων της Αθηνας, της Ρωμης, του Καιρου, της Κων/λης, της Ιερουσαλημ κ.α. πολεων. Μεσω αυτων των παραρτηματων, τα οποια διαθετουν πλουσιες βιβλιοθηκες, μπορει ο ενδιαφερομενος να ερθει σε επαφη με το εργο των ερευνητων, αναλογα την περιοχη.

Τι να διαβασω;


Γενικα εργα: R. Hampe - E. Simon, 1000 Jahre Frühgriechische Kunst (Hirmer Verlag), V. Karageorghis, Early Cyprus 1600-500 BC (Εκδοσεις Καπον, Αθηνα), P. Demargne, La naissance de l´art greque (Beck´s Verlag München), P. Collins, From Egypt to Babylon: The International Age, 1550-500 BC (BM Press), M. Feldman, Diplomacy by Design (2007).


Καταλογοι εκθεσεων: P. Blome (Hrsg.), Orient, Zypern und Frühes Griechenland (Basel); N. Stampolidis et al. (eds.), Eastern Mediterranean: Cyprus-Dodecanese-Crete, 16th-6th Cent. BC (Rethymnon 1998); ders., PLOES. From Sidon to Huelva. Interconnections in the Mediterranean, 16th-6th Cent. BC (Athens 2003); J. Aruz et al. (eds.), Beyond Babylon. Art, Trade and Diplomacy in the 2nd Millennium B.C. (Metropolitan Museum, N.Y. 2008).


Επισης: Horden - Purcell (eds.), The corrupting Sea, S. Antoniadou - A. Pace (eds.), Mediterranean Crossroads (2007), I. Malkin (Ed.), Mediterranean Paradigms and Classical Antiquity (2005), συλλεκτικος τομος "Archaeology of the Mediterranean Prehistory", A. Samson, Η Αρχαιολογια της προιστορικης Μεσογειου (εκδ. Καρδαμιτσα, Αθηνα 2007), W. A. Parkinson - M. L. Galaty (eds.), Archaic State Interaction: The Eastern Mediterranean in the Bronze Age (2010), C. Broodbank, In Search of the Middle Sea: A History of the Mediterranean from 5000 to 500 B.C. (υπο εκτυπωση ), J. Wiesner (διτομο) Kulturen West- und Ostmittelmeerraumes (1935), F. Braudel, Ancient Mediterranean, M. Grand, Mittelmeerraum in der Antike (Beck´s Verlag München, μτφρ. απο αγγλικα), K. Brodersen (Hrsg.), Antike Stätten am Mittelmeer (Metzler Lexikon, 1999), "Archaeologia Homerica" (ArchHom, πολυτομο συλλεκτικο εργο).


Handbooks: Poursat, οι προκλασικοι πολιτισμοι του Αιγαιου (εκδ. Δαιδαλος/Ζαχαροπουλος, Αθηνα 2000), Welwei, Die Frühzeit der Griechen (C.H. Beck-Wissen, München 2005), Fischer, Frühgriechische Geschichte (WBG Darmstadt 2010).




Αιγαιακη Εποχη του Χαλκου (γενικα εργα):


ÄGÄISCHE FRÜHZEIT - 2. Serie


Διευθυνση: Prof. Dr. Sigrid Deger-Jalkotzy


Der monographische Fund- und Forschungsbericht "Ägäische Frühzeit" steht in der Nachfolge der ersten von Fritz Schachermeyr verfaßten, 1983 in fünf Bänden abgeschlossenen Serie (siehe Publikationen). Diese zweite, derzeit in Arbeit befindliche Folge bietet einen Überblick über die seitdem entdeckten Neufunde und die damit verbundenen Neuerkenntnisse zu den einzelnen Perioden der griechischen und ägäischen Vor- und Frühgeschichte. Die einzelnen Bände sind folgendermaßen gegliedert: Ausgangspunkt ist eine Bibliographie der gesamten internationalen Publikationstätigkeit. Im Zentrum steht eine umfassende und analytische Darstellung des gesamten aktuellen Forschungsstandes und seiner neueren Tendenzen, der offenen Fragen und ungelösten Probleme des Entwicklungsganges der einzelnen Epochen sowie der modernen methodischen Annäherung an diese Probleme. Angeschlossen ist eine nach Landschaften gegliederte Aufstellung aller laufenden Ausgrabungen und Neufunde. In dieser Form präsentiert die "Ägäische Frühzeit" der internationalen Fachwelt in konzentrierter Form den aktuellen Stand der Forschung und bildet ein wichtiges und geschätztes Arbeitsinstrument.


Eξεδωθησαν: Band I, Das Neolithikum in Griechenland mit Ausnahme von Kreta und Zypern.


Band II, Die Frühbronzezeit in Griechenland mit Ausnahme von Kreta.


Εκτυπωνονται: Band III, Die Mittelbronzezeit und die frühmykenische Zeit Griechenlands (mit Ausnahme von Kreta)


Band V, Die nachpalatiale mykenische Periode SH IIIC.


Band VI, Die frühe Eisenzeit Griechenlands.


Ergänzungsband I-II: Das neolithische und vorpalatiale Kreta.


Προετοιμασια : Band IV, Die mykenische Zeit bis 1200 v.Chr.


Eπισης:


E. H. Cline et al. (eds.), The Oxford Handbook of Bronze Age Aegean (2010);T. Cullen (Ed.), Aegean Prehistory: A Review (2001); O. T. P. K. Dickinson, The Aegean Bronze Age (1994); J. Schäfer, Die Archäologie der altägäischen Hochkulturen (1998); C. W. Shelmerdine (Ed.), The Cambridge Companion to the Aegean Bronze Age (2008); R. Treuil - P. Darque - J.-C. Poursat - G. Touchais, Les civilisations égéennes du Néolithique et de l´Age du Bronze (1989).


- Πρωιμη Εποχη Σιδηρου γενικα: C. Baurain, Les Grecs et la Méditerranée orientale des siecles obsurs à la fin de l´epoque archaique (1997); J. Boardman, Preclassical (1967); O. T. P. K. Dickinson, From Bronze Age to Iron Age in the Aegean (2006); M. I. Finley, Early Greece: The Bronze and Archaic Ages (1970); J. M. Hurwit, The Art and Culture of Early Greece, 1100-480 BC (1985); O. Murray, Early Greece (1980); R. Osborne, Greece at the making, 1200-479 BC (1998); C. G. Starr, The origins of Greek Civilisation, 1100-650 BC (1961).



-- - Εκθεσιακοι καταλογοι: K. Demakopoulou (Hrsg.), Das mykenische Hellas. Heimat der Helden Homers. Katalog Athen-Berlin (1988); H. Siebenmorgen (Hrsg.), Im Labyrith des Minos. Kreta, die erste europäische Hochkultur. Katalog Karlsruhe (2001); J. Thimme, Kunst und Kultur der Kykladen. Karlsruhe (1977).


- Περαιτερω Μονογραφιες (Handbooks etc.) : S. Hood, The Minoans; L. Fitton, The Minoans; L. Schofield, The Mycenaeans; W. Taylor, The Myceaneans; R. Castleden, The Minoans; ders.,The Mycenaeans (: Τα βιβλια των Schofield και Castleden αναπληρωνουν το παλαιοτερο του Lord W. Taylor. Το ιδιο ισχυει επισης για τα βιβλια των Castleden και Fitton στην περιπτωση της μονογραφιας του S. Hood. Βλ. επισης τα εργα των Ντ. Βασιλικου, ο μυκηναικος πολιτισμος και Α. Βασιλακη, ο πολιτισμος της μινωικης Κρητης); S. Hood, The Arts of Prehistoric Greece; R. Higgins, Minoan-Mycenaean Art; P. Betancourt, Introduction in the Art of the Ancient Aegean (2007)


Σκοτεινοι αιωνες: V. R. d´. A. Densborough, The Greek Dark Ages (1972); I. S. Lemos, The Protogeometric Aegean (2002); A. M. Snodgrass, The Dark Age of Greece (2η εκδ., 2000); J. Vanschoonwinkel, L´Égée et la Méditerranée orientale à la fin du deuxième millénaire. Archaeologia Transantlantika 9 (1991)


J. Bouzek, Homerisches Griechenland (1969); J. N. Coldstream, Geometric Greece (2η αναθεωρημενη εκδοση, 2000); W.-D. Heilmeyer, Frühgriechische Kunst (1982); S. Hiller, in: J. Latacz (Hrsg.), Coll. Rauricum 2 (1991) 61-88; B. Schweitzer, Die geometrische Kunst Griechenlands (1969).







Sonntag, 2. Mai 2010

ΜΑΙΚΥΝΕΣ.

Επανελλειμενως εχει τονιστει και σε παλαιοτερα κειμενα του ιστολογιου η δεινη θεση στην οποια βρισκονται οι αρχαιογνωστικες επιστημες και οι συναφεις τομεις-ορχιδεες (π.χ. αρχαιολογια, εθνολογια, παλαιοντολογια) παγκοσμιως. Επιδοτησεις για επιστημονικες ερευνες, δημοσιευσεις, συνεδρια, θεσεις προσωπικου σε πανεπιστημια και εφορειες αρχαιοτητων ειτε μειωνονται δραστικα, ειτε κοπτωνται εντελως λογω ελλειψης πορων. Η κατασταση αυτη συμπορευεται με την οικονομικη κριση αφενος, αφετερου δε απο την αδιαφορια του κοσμου λογω της απουσιας πληροφορησης μεσω των Μ.Μ.Ε.

Οι εποχες που ο μετεπειτα βασιλιας της Σουηδιας Γουσταβος Αδολφος VI συμμετειχε, νεος γαρ, κατα την δεκαετια του 1930 σε ανασκαφες στην Κυπρο και την Πελοποννησο (Ασινη) και στηριξε εμπρακτως την δημιουργια της Σουηδικης Αρχαιολογικης Σχολης στην Αθηνα, η' που ο βασιλιας Αλβερτος Ι του Μονακο χρηματοδοτησε αρχαιολογικη αποστολη στην Β. Ιταλια - εκ της οποιας προεκυψε η ανακαλυψη καταλοιπων ανθρωπου του Κρο Μανιον, ο οποιος ονομαστηκε ανθρωπος του Γκριμαλντι, ως δειγμα ευγνωμοσυνης στον χορηγο της ανασκαφης - εχουν περασει και μαλλον δεν προκειται να επαναβιωσουν.
Το ενδιαφερον του κοινου κρατειται ζωντανο μεσω περιοδικων εκθεσεων και σκορπιων αρθρων στον Τυπο που πληροφορουν για ευρηματα και ανασκαφες. Θετικο ειναι επισης το γεγονος της θεσπισης των βραβειων Ωναση για την αρχαιολογια, τα οποια θα μπορουσε κανεις να πει οτι ειναι τα αντιστοιχα Νομπελ των αρχαιογνωστικων επιστημων. Ωστοσο γινεται φανερο, οτι χωρις την συμβολη ιδιωτων, ειναι πολυ δυσκολο να προχωρησει η ερευνα στις εν λογω επιστημες. Σε πολλες χωρες, οπως ειναι η Ελλαδα, η χορηγιες απο τον ιδιωτικο τομεα θεωρουνται ριψοκινδυνες. Υπαρχει φοβος οτι, χωρις τον κρατικο ελεγχο, ο χορηγος θα μπορει π.χ. να αποσπασει εκθεματα η' να πουλησει ανασκαπτικα ευρηματα στη μαυρη αγορα.
Το οτι ομως το ελληνικο κρατος αδυνατει να χρηματοδοτησει ερευνητικα προγραμματα πανεπιστημιων, αρχαιολογικων εφορειων και του ιδιου του Υπουργειου Πολιτισμου, ειναι κατι περισσοτερο απο εκδηλο. Αλλωστε λαθρανασκαφες και δημοπρασιες αντικειμενων που προερχονται απο αυτες γινονται συχνα, με το ελληνικο κρατος να αντιδραει την τελευταια στιγμη, ως συνηθως.
Το οτι οι πλουσιοι, διασημοι και ισχυροι στις μερες μας δεν ασχολουνται με την αρχαιολογια και τις παραπλησιες επιστημες μπορουμε να το καταλαβουμε απο διαφορα κριτηρια. Ενα πρωτο κριτηριο ειναι η ελλειψη Παιδειας. Η παλια ταξη των ευγενων εχει προ πολλου απωλεσει τα προνομια της. Στη θεση της αναριχηθηκε μια νεα ταξη, νεοπλουτοι σαν τους υοθετημενους ψευτοπριγκηπες του Ανχαλτ, τους ρωσους μεγιστανες, καποιους σελεμπριτυ του Χολλυγουντ κ.α. Ολοι αυτοι αρεσκονται να ξοδευουν εκατομμυρια στην αγορα πολυτελων οικιων, σκαφων αναψυχης, αυτοκινητων και σε πλαστικες εγχειρησεις. Χαρακτηρες με ανθρωπιστικη μορφωση, οπως ο λορδος Καρναβον η' ο φιλελλην μεγαλεμπορος Ερικος Σλημαν εκλειπουν.
Ενα επομενο κριτηριο ειναι, οτι και οι ελαχιστοι αυτοι πολυεκατομμυριουχοι που διαθετουν λιγα εστω ψηγματα Παιδειας, θα προτιμησουν να διαθεσουν τα χρηματα τους στην ιατρικη, στην τεχνολογια και σε διαφορους μη κερδοσκοπικους οργανισμους. Οι Μπιλ Γκειτς και Ριτσαρντ Μπρανσον θα προτιμησουν να δωσουν εκατομμυρια σε ερευνες για την ανακαλυψη μεθοδων καταπολεμησης του καρκινου και του ΑΙDS, να στηριξουν προγραμματα της NASA και σωματεια εναντια στην παιδεραστια. Απο αυτην την οπτικη βεβαια καλα κανουν. Τι γινεται ομως με τις ανθρωπιστικες επιστημες;
Πριν 100 και βαλε χρονια, που δεν υπηρχε ουτε καν ραδιοφωνο και τηλεφωνο, ενω τα μηχανοκινητα οχηματα μολις εμφανιζονταν, ο κοσμος διαβαζε με ενδιαφερον στις εφημεριδες για τις μεγαλες αρχαιολογικες ανακαλυψεις ανα τον κοσμο. Συζητουσε για αυτα. Επισκεπτοταν εκθεσεις. Σημερα, που τα περισσοτερα τηλεοπτικα καναλια ασχολουνται με το τι φοραει και τι κανει ο ενας και ο αλλος σελεμπριτυ, με την απαξιωση του βιβλιου ηδη απο την παιδικη ηλικια δια του κακου εκπαιδευτικου συστηματος, γιατι να περιμενει κανεις να ενδιαφερθει ο συνανθρωπος για τον πολιτισμο, εαν δεν εχει κινητρα μεσω του διαβασματος η' και τις επισκεψεις εκθεσεων και αρχαιολογικων χωρων;
Υπαρχει μια μικρη ελιτ που ασχολειται με αυτα. Και ως εκει. Για πραγματικους μαικυνες, οπως ηταν οι προαναφερομενοι Γουσταβος, Αλβερτος, σλημαν, Καρναβον, ακομα δε ο Αδωνης Κυρου, δεν γινεται πλεον κουβεντα. Ισως η οικογενεια Γουλανδρη και ο Malcolm Wiener να ανηκουν στους τελευταιους χορηγους. Αυτο ειναι ολο ομως.

Dienstag, 27. April 2010

Zerzura...

Τοσο τα τελη του 19ου, οσο και οι απαρχες του 20ου αιωνα και ιδιαιτερα οι περιοδοι πριν αλλα και μετα τον Α' παγκοσμιο πολεμο - η ονομαζομενη και εποχη του Μεσοπολεμου - ανεδειξαν αξιοθαυμαστες προσωπικοτητες. Επροκειτο για "Renaissance Men", ριψοκινδυνους ανθρωπους με ευρεια πνευματικη μορφωση συνδυαζομενη με επιθυμια να ξεπερασουν το ορια του τοτε Δυτικου κοσμου σε οτιδηποτε. Ετσι ενω στην πρωτη φαση (τελη 19ου - αρχες 20ου αι.) ξεχωριζουν ανδρες οπως οι κυνηγοι Jim Corbett και Trader Horn, αλλα και οι εξερευνητες Amousden, Scott και Fawcett, στην επομενη (του Α' παγκοσμιου και του Μεσοπολεμου δηλαδη) διακρινονται ο αρχαιολογος και πρακτορας των Βρετανων στην Μεση Ανατολη T. H. Lawrence, ο πιλοτος και συγγραφεας του "μικρου πριγκηπα" A. de Saint-Exupéry, αλλα και ο ουγγρικης καταγωγης κομης Lászlo Almásy, εξερευνητης της Σαχαρας και πρακτορας των Ναζι και Φασιστων κατα τον Β' παγκοσμιο.
Ειδικα για τον τελευταιο, το ενδιαφερον του κοινου αρχιζει και αναζωπυρωνεται, οχι μονο λογω του οτι εγινε περισσοτερο διασημος στον συγχρονο κοσμο απο την κινηματογραφικη μεταφορα του μυθιστορηματος "the English Patient". Εδω και 2 μηνες διοργανωνεται μια εκθεση στο μουσειο της πολης του Εσσεν στη Γερμανια με θεμα "Αρχαιολογια και Πολιτικη". Η εκθεση θα διαρκεσει ως τον Ιουνιο (www.ruhrmuseum.de). Παραλληλα υπηρξε ενα ρεπορταζ για την ζωη και το εργο του πριν απο λιγες μερες σε καποιο γερμανικο καναλι, ενω προσφατα εγινε γνωστη η ειδηση, οτι ετοιμαζεται μια βιογραφια του κομη που θα επικεντρωνεται στο εργο του. Ωστοσο, ο ολος θορυβος γυρω απο το ονομα του ξεκινησε, μολις εγιναν γνωστες καποιες επιστολες του προς τον ερωμενο του, εναν νεαρο αξιωματικο των Ναζι. Η ειδηση αυτη, αντιγραφηκε και απο καποιες ελληνικες εφημεριδες της περασμενης εβδομαδας και συνετελεσε στην επαναφορα του κομη στην δημοσιοτητα, παραλληλα με την απογοητευση των θαυμαστριων της ταινιας, στην οποια τον κομη ενσαρκωνε ο Ραλφ Φαινς. Και αυτο, γιατι αποδειχτηκε μεσω των επιστολων, οτι ο κομης ηταν ομοφυλοφιλος και η ταινια εντελως μυθοπλασια...
Ενα απο τα πιο γητευτικα στοιχεια που εχουν γινει γνωστα για τον κομη Almásy ειναι, οτι πριν τον Β' παγκοσμιο ειχε συμμετασχει σε μια εξερευνητικη αποστολη στη Σαχαρα. Ο κομης ηταν πεπεισμενος οτι θα εβρισκε μια μυθικη πολη μεσα σε μια αγνωστη οαση της ερημου. Η πολη και κατ' επεκταση η οαση, ονομαζεται Zerzura. Συμφωνα με τους Βεδουινους, το ονομα αυτο σημαινει κατι σαν "πολη των λευκων πουλιων". Καποιοι δε ισχυριζονται, οτι η Zerzura ισως να ειναι η "city of Brass" που αναφερεται στις "1000 και μια νυχτες".
Η ιδεα μιας χαμενης πολη στην ερημο, που περιμενει τον εξερευνητη οπως η ερωμενη τον εραστη της, σαγηνευει την φαντασια των ανθρωπων απο παλια. Αλλωστε, καπως ετσι εγινε γνωστο και το Τιμπουκτου με την φημισμενη του βιβλιοθηκη στους Δυτικους. Το ιδιο ισχυει φυσικα και για την σαγηνη χαμενων πολιτισμων στα βαθη των θαλασσων, στις ζουγκλες και τους παγους.
Στην ταινια "Legend of the Lost (1957)" με τους John Wayne και Sophia Loren εχουμε την ααναπαρασταση αυτου του αξιωματος. Οι πρωταγωνιστες καταφθανουν σε μια πολη βαθια στην ερημο, η οποια κτιστηκε απο τον ρωμαιο αυτοκρατορα Τραιανο, οπως μαρτυρουν και οι εκειθεν επιγραφες. Τα γυρισματα της ταινιας πραγματοποιηθηκαν στο Timgad/Thamougadi, αρχαια ρωμαικη πολη, η οποια ανηκει σημερα στην Αλγερια, την εποχη δε που γυριζονταν η ταινια ηταν τμημα του "Kingdom of Libya". Ειχε δε πραγματικα χτιστει απο τον Τραιανο και φερει τα τυπικα γνωρισματα αρχιτεκτονικης και πολεοδομιας που συναντα κανεις σε ρωμαικες πολεις (Leptis Magna, Gerasa, Ephesos) της Μεσογειου, με κιονοστοιχιες, αψιδες, pontium temples κ.α.
Ο κομης Almásy δεν βρηκε ποτε την Zerzura. Μελετησε τις βραχογραφιες της Σαχαρας που αποδεικνυουν οτι καποτε υπηρχε ζωη σε αυτον τον ξεροτοπο. Ειναι ομως το ταξιδι, η προετοιμασια, η πυρετωδης ερευνα που γινεται με αγαπη και ενθουσιασμο που πανω απο ολα μετραει. Τα στοιχεια που περιγραφει ο Κ. Καβαφης στο γνωστο και αγαπημενο του ποιημα "Ιθακη". Αυτα ακριβως τα στοιχεια που εδωσαν κινητρο στον συνταγματαρχη Fawcett να αναζητησει στις ζουγκλες του Ματτο Γκροσο την πολη Ζ (βλ. αντιστοιχο κειμενο στο blog). Να πως περιγραφει την διαδικασια ενας αλλος εξερευνητης, ο C. Peters, στο βιβλιο του Solomon´s Golden Ophir (New York 1899): "Ανελυσα ολες τις γνωστες θεωριες... Δια της αφαιρετικης μεθοδου καταληγω στο συμπερασμα πως το Οφιρ δεν πρεπει να βρισκοταν στην Αραβικη χερσονησο για αυτους τους λογους... Πιστευω προσωπικα πως θα πρεπει να βρισκεται στην αφρικανικη ηπειρο... Για αυτον τον λογο ξεκινω αποστολη στην Αφρικη, για να αποδειξω την θεωρια μου...".
Οσο για την αγνωστη, μυθικη Zerzura, παραφραζοντας γνωστη ρηση, μπορουμε να πουμε πως θα ζει στον νου και την ψυχη μας για παντα... Ειναι η αγαπη προς την γνωση και την ερευνα.


Freitag, 5. Februar 2010

ΣΤΑ ΠΕΡΑΤΑ ΤΗΣ ΟΙΚΟΥΜΕΝΗΣ:ΤΑΞΙΔΙΑ, ΑΝΑΚΑΛΥΨΕΙΣ, ΓΕΩΓΡΑΦΟΙ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ.

Ο αρχαιος συγγραφεας που παρομοιασε την Μεσογειο με λιμνη και τους Ελληνες ως βατραχους, καθημενους ολογυρα της, ειχε σιγουρα στο μυαλο του μιαν ιδεα περι της γεωγραφιας και γεωμορφολογιας της. Ειχε μελετησει τους χαρτες και τα κειμενα της εποχης του. Ειχε κανει καποια ταξιδια, ειχε συναναστραφει με ναυτικους και αποικους, ειχα ακουσει ιστοριες.
Η ιστορια της εξερευνησης του κοσμου στην αρχαιοτητα ξεκιναει πολυ πριν την εποχη του Πλατωνα, του Ισοκρατη και ολων των μεγαλων προσωπικοτητων της κλασσικης εποχης. Ο ανθρωπος εχει απο την μια μερια την περιεργεια να γνωρισει τον περιγυρο του. Απο την αλλη, η ελλειψη βασικων αγαθων τον ωθει να απομακρυνθει απο τα γνωστα του μερη και τα συγγενικα του προσωπα. Πρεπει να υπερπηδησει τις οποιες αναστολες του, τις φοβιες του και να ξανοιχτει στις θαλασσες, να διασχισει ερημους και δαση, να σκαρφαλωσει βουνα.
Στον μεσογειακο κοσμο το τολμησε ηδη πριν τον ερχομο της Νεολιθικης Εποχης, οπως μαρτυρουν οι πετρες απο οψιανο της Μηλου που βρεθηκαν στην Αργολιδα. Κατα την Πρωιμη Εποχη του Χαλκου, το νησιωτικο συμπλεγμα των Κυκλαδων προωθει την ναυσιπλοια, οπως φαινεται και απο ευρηματα που βρεθηκαν στην Κρητη. Οι ναυτικοι ταξιδευουν συνηθως ανοιξη και καλοκαιροι, οταν οι ανεμοι ειναι ευνοικοι, και ακολουθωντας τον ασφαλεστερο δρομο κατα μηκος της ακτογραμμης. Τις νυχτες με καθαρο ουρανο, προσανατολιζονται με την βοηθεια των αστρων. Με την ανοδο του Μινωικου πολιτισμου στην Κρητη, αναπτυσσονται ακομα περισσοτερο η ναυτιλια και το εμποριο. Τα πλοια τους ειναι μικρα, αλλα ευκινητα. Διασχιζουν το Αιγαιο, αλλα και την Μεσογειο. Ο αποηχος του αθλου των Μινωιτων θα διατηρηθει στους αιωνες μεσω του ορου της θαλασσοκρατιας που θελει ο μυθος να εχει επιβληθει. Απο τα μισα περιπου της 2ης χιλιετιας π.Χ. τα ινια στις θαλασσιες διαδρομες αναλαμβανει ο Μυκηναικος πολιτισμος. Εμπορευματα παντως ειδους ανταλλασσονται στα νησια του Αιγαιου, την Μικρα Ασια, την Κυπρο, την Αιγυπτο. Πληθος μυκηναικων αγγειων εμφανιζονται κατα μηκος της συροπαλαιστινιακης ακτης και της νοτιου Ιταλιας.

Ανατολικη Μεσογειος, Υστερη Εποχη Χαλκου (ca. 1500-1200 B.C.)
Οι μεγαλοι πολιτισμοι της Μεσογειου της Υστερης Εποχης του Χαλκου ουτε εμειναν πισω σε αυτες τις εξελιξεις, ουτε λησμονησαν τους Αιγαιους. Ειναι γνωστο πλεον, οτι οι Αιγυπτιοι αποκαλουσαν τα νησια του Αιγαιου "νησια μεσα στην μεγαλη πρασινη" η' Hau-Nebu. Η Κυπρος πρεπει να ηταν η Alasyia και η ηπειρωτικη Ελλαδα, η' ενα τμημα αυτης, πιθανον η κεντρικη Ελλαδα, ονομαζοταν Tanaja. Η Κρητη αποκαλουνταν Kaptara και καποιες περιοχες της, οπως η Κνωσος, η Αμνισος κ.α. ησαν γνωστες σε μερικους Αιγυπτιους αξιωματουχους, γραφεις, ναυτικους. Οι Χετταιοι ειχαν δωσει το ονομα Ahhiyawa σε τμημα της ηπειρωτικης Ελλαδας που πολλοι ταυτιζουν με την ανατολικη Πελοποννησο. Εκτος απο αντικειμενα, σκλαβοι και μισθοφοροι απο τον ελλαδικο χωρο εβρισκαν σιγουρα θεσεις στους υψηλους αυτους πολιτισμους.
Αλλα και οι Αιγυπτιοι ειχαν δειξει, σε ορισμενες περιπτωσεις, ενδιαφερον για τους ξενους: Σε ταφους αξιωματουχων στην Κοιλαδα των βασιλεων βλεπει κανεις παραστασεις με αλλοεθνεις που προσφερουν δωρα στον φαραω. Η Χατσεψουτ, η οποια εγινε η πρωτη γυναικα φαραω, εστειλε αποστολη στην χωρα του Κους, την οποια πολλοι ταυτιζουν με το υστεροτερο βιβλικο Οφιρ, με σκοπο να ερθουν πολυτιμες υλες που εξελειπαν στην Αιγυπτο. Το λαπις λαζουλι π.χ. προερχεται απο το Αφγανισταν και εφτανε με καραβανια στην περιοχη. Κατα τον 6ο. αι. π.Χ. ο φαραω Νεχω χρηματοδοτησε μια αποστολη Φοινικων ναυτικων με σκοπο να κανουν τον περιπλου της Αφρικης.
Πολυτιμες πληροφοριες για τις επαφες μεταξυ των τοτε πολιτισμων μπορει κανεις να παρει απο τα ναυαγια. Τα ευρηματα απο ναυαγια, οπως αυτο της Ιριας, της Ψειρας, των Χελιδονιων και κυριως, του Ουλου Μπουρουν, ειναι μαρτυρες του παρελθοντος. Αποκαλυπτουν το οτι τα ταξιδια στη Μεσογειο εκεινες τις πρωιμες εποχες ησαν εφικτα.





Ο Μεσογειακος κοσμος κατα την Αρχαικη Εποχη (900-500 B.C.)


Χαρτης του Εκαταιου (ca. 550-476 B.C.). Βασιζεται σε παλαιοτερο χαρτη του Αναξιμανδρου (ca. 610-546 B.C.)



Χαρτης βασισμενος στο εργο του Ηροδοτου (ca. 450 B.C.). Αποτελει μια αναθεωρημενη βερσιον του χαρτη του Εκαταιου.
Στην αυγη της Πρωιμης Εποχης του Σιδηρου, οταν οι περισσοτεροι απο τους πολιτισμους της προγενεστερης Εποχης του Χαλκου ειχαν παρακμασει, το εμποριο και οι επικοινωνιες μεταξυ των λαων διολου εξελειψαν. Καποιοι πιστευουν οτι οι μυθοι με τις περιπετειες του Περσεα, του Ηρακλη, των Αργοναυτων και του Οδυσσεα αντανακλουν εκεινες τις εποχες, οταν ο ελληνικος και ο φοινικικος κοσμος δημιουργουσαν αποικιες σε διαφορες περιοχες της Μεσογειου. Οπως και πριν απο αιωνες ετσι και τωρα, πληθος ελληνικων αγγειων γεωμετρικου ρυθμου ανακαλυφθηκαν στην Συροπαλαιστινη και την Κατω Ιταλια, πραγμα που ισως σημαινει, οτι η πολιτιστικη και συλλογικη μνημη δεν ειχε σβησει. Ξεκινουσε ωστοσο κατι καινουργιο και οι Ελληνες της Εποχης του Σιδηρου ανακαλυπταν εκ νεου τον κοσμο γυρω τους: Ειτε ως αποικοι στη Μαυρη Θαλασσα και την Μεγαλη Ελλαδα, ειτε ως μισθοφοροι και γιατροι στις αυλες του Αιγυπτιου φαραω, του Ασσυριου μοναρχη, του Περση βασιλεα. Τον 6ο. αι. π.Χ., οταν ο Καρχηδονιος Αννων φτανει στην Κεντρικη Αφρικη δια θαλασσης, ο Ευθυδημος απο την Μασσαλια αποτολμα και αυτος εναν περιπλου της Αφρικης. Πιστευεται δε οτι εφτασε ως τις εκβολες του ποταμου Σενεγαλη. Συγχρονος των δυο ο Σκυλαξ απο την Καρυανδα που εξερευνησε την Ερυθρα θαλασσα και εφτασε μεχρις τον Ινδικο ωκεανο.
Οι πληροφοριες αυτες βελτιωσαν εν μερει την εικονα που ειχε ο ελληνικος κοσμος για το αλλο, το αγνωστο, το ξενο. Ο Αναξιμανδρος απο την Μιλητο δημιουργησε εναν χαρτη, τον οποιο βελτιωσε ο συμπατριωτης του Εκαταιος (βλ. εντ.). Υπαρχουν τρεις ηπειροι κατ' αυτον, η Ευρωπη, η Ασια και η Αφρικη (Λιβυη). Ολογυρα βρεχονται απο τον Ωκεανο. Ο Ηροδοτος φαινεται να στηριχτηκε σε αυτον τον χαρτη του Εκαταιου για το εργο του. Οι εθνολογικες/ εθνογραφικες του παρατηρησεις παρουσιαζουν ενδιαφερον και μπορουν να συγκριθουν με τα εργα υστεροτερων, οπως του Στραβονως και του Διοδωρου.
Σε γενικες γραμμες, οι Ελληνες της εποχης του Ηροδοτου και της κλασσικης περιοδου αναγνωριζαν αλλους λαους, οπως οι Αιγυπτιοι, οι Φοινικες και οι Περσες. Οι Αιθιοπες, οι κατοικοι της Ινδιας και των βορειων περιοχων, οπως Σκυθες, Θρακες και Κελτες τους ησαν γνωστοι αλλα λογω κλιματικων συνθηκων, οχι ισοι με τους υπολοιπους. Ολοι τους αποκαλουνταν βαρβαροι απο τους Ελληνες, επειδη μιλουσαν αλλες, ακαταλαβιστηκες και αγνωστες σε αυτους γλωσσες. Απο εκει και περα, ο κοσμος ηταν αγνωστος για τους Ελληνες. Στα βορεια ηταν η Υπερβορεα, εξω απο τις στηλες του Ηρακλεους, στο Γιβραλταρ, δεν πηγαιναν πλεον, νοτια της Αιθιοπιας και δυτικοτερα της Ινδιας τελειωνε ο κοσμος...




Οι κατακτησεις του Μεγαλου Αλεξανδρου (336-323 B.C.)
Με τις κατακτησεις του Μεγαλου Αλεξανδρου, ενα κομματι ελληνισμου μεταφερθηκε στα ανατολικα. Αυτοι που πηγαν, γνωρισαν απο κοντα αγνωστες χωρες και παραμυθενιους πολιτισμους. Η εποχη του μεγαλου Αλεξανδρου, ανοιξε νεους οριζοντες στην ελληνικη σκεψη. Σε πολεις, οπως η Αλεξανδρεια της Αιγυπτου και η Γανδαρα της Βακτριας, το ελληνικο στοιχειο αναμειχθηκε με το γηγενες.
Χαρτης του Ερατοσθενη (ca. 194 B.C.)
Ειδικα στην Αλεξανδρεια, αναπτυχθηκαν οι τεχνες και οι επιστημες ως εκει που δεν επαιρνε! Με ανθρωπους οπως ο Αρισταρχος απο την Σαμο, που κατασκευασε ενα μικρο μοντελο πτητικης μηχανης και τον Ηροστρατο, που πειραματιστηκε επιτυχως με τις εφαρμογες του ατμου στην κινητικη και την μηχανικη, μεχρι τον Ερατοσθενη, φιλο του Αρχιμηδη. Ο Ερατοσθενης υπολογισε με μικρη διαφορα την αποσταση της Γης απο την Σεληνη, οπως και το ποσες μερες εχει ο χρονος. Επισης πιστευε οτι η γη ειναι στρογγυλη και περιστρεφεται γυρω απο τον ηλιο. Κατασκευασε εναν χαρτη, που ναι μεν στηριζοταν σε παλαιοτερους, αλλα περιειχε και τις νεωτερες ανακαλυψεις, της εποχης του (βλ. εντ.). Ειχαν π.χ. προηγηθει χρονικα το ταξιδι του Πυθεα απο την Μασσαλια προς βορρα και οι εξερευνησεις στον Ινδικο ωκεανο. Σε εκεινη την εποχη τοποθετειται χρονολογικα και ο αστρολαβος των Αντικυθηρων, ενα σπανιο και μοναδικο δειγμα υψηλης τεχνικης. Με ενα τετοιο εργαλειο υπολογιζαν οι ναυσιπλοοι τις αποστασεις απο τις ακτες και τα αστρα.
Χαρτης του Πτολεμαιου (2ος αι. A.D.)

Imperium Romanum (2nd cent. A.D.)
Οι κατακτησεις των Ρωμαιων (βλ. εντ.) εδωσαν ακομα περισσοτερη ωθηση στο να γνωρισει ο τοτε κοσμος τι υπηρχε παραπερα. Οι Ρωμαιοι δεν εξαπλωθηκαν στα ανατολικα. Εφτασαν μεχρι την Μεσοποταμια. Παρα ταυτα, προσπαθησαν να αναπτυξουν εμπορικες σχεσεις με την Κινα, οπως μαρτυρουν πηγες. Στα βορεια, δεν προωθηθηκαν σε ολη τη Γερμανια, ενω στην Βρετανια σταματησαν στην Σκωτια, χτιζοντας το Τειχος του Ανδριανου ωστε να αποτρεψουν επιθεσεις των Πικτων. Στη βορειο Αφρικη και την Συροπαλαιστινη εμειναν ως εκει, αφου παραπερα υπαρχει ερημος. Οι Ρωμαιοι επικεντρωθηκαν στον μεσογειακο χωρο (mare nostrum) που φυσικα τους ηταν περισσοτερο οικειος, αφου δεν ηταν και για οικονομικους λογους δυνατον να επεκταθουν περισσοτερο, εχοντας να αντιμετωπισουν Παρθους, Σασσανιδες, Γαραμαντες, Πικτες, Γερμανους. Ειναι ωστοσο περιεργο, αλλα και ενδιαφερον, το οτι στο σημερινο Κονγκο βρεθηκε νομισμα ρωμαιου αυτοκρατορος, ενω δυο αυτοκρατορικα νομισματα προερχονται απο την Σρι Λανκα, η οποια στους αρχαιους Ελληνες και Ρωμαιους ηταν γνωστη ως Ταπρομπανη! Προκειται για δυο περιοχες, στις οποιες δεν υπαρχουν στοιχεια για παρουσια Ρωμαιων, κι' ομως, τα νομισματα προερχονται απο αρχαιο στρωμα, οπως αποδειχθηκε απο σχετικες ερευνες. Ενα δειγμα ισως, για τις δυνατοτητες που δινει το εμποριο και η θεληση του ανθρωπου να φτασει παρα περα. Στα περατα του κοσμου, οπως ο Αννων, ο Ευθυδημος, ο Πυθεας, ο Αλεξανδρος...