Ειναι πλεον ηλιου φαεινοτερο, οτι το ιστολογιο αυτο εχει σκοπο οχι μονο να παρουσιασει θεματα αρχαιογνωστικου περιεχομενου, αλλα και να μεταδωσει τις εμπειριες και γνωσεις του γραφοντος απο τον χωρο. Ευχης εργο ειναι, να καταστει η πλατοφορμα του ιστολογιου και ως εργαλειο ανταλλαγης αποψεων και πληροφοριων.
Το παρον κειμενο προσπαθει να συμβαλλει σε αυτον τον σκοπο. Αλλα οχι μονον σε αυτον. Οι κατωθι ερωτησεις δεν ειναι απαραιτητα ρητορικες και σιγουρα δεν μπορουν να παντηθουν μονοπλετρα. Προκειται ωστοσο για ερωτησεις ουσιαστικες που αποκαλυπτουν κατι πολυ βαθυτερο απο οτι ο αναγνωστης μπορει να φανταστει. Διοτι δεν ειναι επιφανειακες:
Το παρον κειμενο προσπαθει να συμβαλλει σε αυτον τον σκοπο. Αλλα οχι μονον σε αυτον. Οι κατωθι ερωτησεις δεν ειναι απαραιτητα ρητορικες και σιγουρα δεν μπορουν να παντηθουν μονοπλετρα. Προκειται ωστοσο για ερωτησεις ουσιαστικες που αποκαλυπτουν κατι πολυ βαθυτερο απο οτι ο αναγνωστης μπορει να φανταστει. Διοτι δεν ειναι επιφανειακες:
(1) Είναι καλύτερο να ξεκινήσει κάποιος τις σπουδές του (Β.Α.) ή να κάνει το Μ.Α./ την διδακτορική διατριβή του σε μεγάλο και γενικό παν/μιο κύρους με πολλές σχολές και τμήματα (λ.χ. Heidelberg-Tübingen, Oxford-Cambridge, Sorbonne), ή μήπως είναι προτιμότερο ενα πιο μικρό και εξειδικευμένο παν/μιο ή σχολή (λ.χ. Freiburg, Rostock, Trier, Exetier, Bristol);
Ειτε το ενα κανει κανεις, ειτε το αλλο, τα πλεονεκτηματα και τα μειονεκτηματα ειναι αρκετα: Οι σπουδες αρχαιολογιας σε ενα μεγαλο παν/μιο με πολλα συγγενη τμηματα (π.χ. κλασικης, προιστορικης, ανατολικης κ.α. αρχαιολογιας) ανοιγουν πολλους διοδους γνωσεων και διευρυνουν τους γνωστικους οριζοντες του σπουδαστη. Επιπλεον μπορει κανεις να ερθει σε επαφη με πληθωρα διαφορετικων ανθρωπων, μαθησιακων ενδιαφεροντων, διαλεξεων και αλλων δραστηριοτητων. Οι σπουδες σε μια μικρη σχολη προυποθετουν μεν το οτι σαν κινητρο μπορει να εχουν επιλεγει συγκεκριμενα, εξειδικευμενα ενδιαφεροντα (π.χ. στην Χ σχολη υπαρχει ο Υ καθηγητης, ο οποιος διδασκει το Ζ αντικειμενο), αλλα θα πρεπει κανεις να λαβει υποψιν του τον περιορισμενο αριθμο φοιτητων που μπορει να οδηγησει και σε σκληρο, αθεμιτο ανταγωνισμο με παρελκομενα (π.χ. mobbing, bullying). Σπουδες σε μικρο παν/μιο ή σχολη μπορει επισης να σημαινει μικρη παν/πολη, με οτι αυτο επισης συνεπαγεται (π.χ. εξοδα μεταφορας και ενοικιου, καθοτι τα σπιτια σε μικρη πολη ειναι πιο δυσευρετα).
Ειτε το ενα κανει κανεις, ειτε το αλλο, τα πλεονεκτηματα και τα μειονεκτηματα ειναι αρκετα: Οι σπουδες αρχαιολογιας σε ενα μεγαλο παν/μιο με πολλα συγγενη τμηματα (π.χ. κλασικης, προιστορικης, ανατολικης κ.α. αρχαιολογιας) ανοιγουν πολλους διοδους γνωσεων και διευρυνουν τους γνωστικους οριζοντες του σπουδαστη. Επιπλεον μπορει κανεις να ερθει σε επαφη με πληθωρα διαφορετικων ανθρωπων, μαθησιακων ενδιαφεροντων, διαλεξεων και αλλων δραστηριοτητων. Οι σπουδες σε μια μικρη σχολη προυποθετουν μεν το οτι σαν κινητρο μπορει να εχουν επιλεγει συγκεκριμενα, εξειδικευμενα ενδιαφεροντα (π.χ. στην Χ σχολη υπαρχει ο Υ καθηγητης, ο οποιος διδασκει το Ζ αντικειμενο), αλλα θα πρεπει κανεις να λαβει υποψιν του τον περιορισμενο αριθμο φοιτητων που μπορει να οδηγησει και σε σκληρο, αθεμιτο ανταγωνισμο με παρελκομενα (π.χ. mobbing, bullying). Σπουδες σε μικρο παν/μιο ή σχολη μπορει επισης να σημαινει μικρη παν/πολη, με οτι αυτο επισης συνεπαγεται (π.χ. εξοδα μεταφορας και ενοικιου, καθοτι τα σπιτια σε μικρη πολη ειναι πιο δυσευρετα).
(2) Καλύτερα μια εξειδικευμένη χωροχρονικά ανασκαφή (π.χ. μινωική στην Κρήτη, ρωμαική στην Ιταλία), ή μια ανασκαφή σε περιοχή με πολλά χρονολογικά στρώματα/ φάσεις (π.χ. στην Αθήνα που κατοικείται από την νεολιθική εποχή ή σε συγκεκριμένες θέσεις στην Κύπρο);
Και εδω δεν μπορει κανεις να απαντησει μονο καταφατικα ή μονο αρνητικα. Τις μεθοδους ανασκαφης, τον σχεδιασμο και την φωτογραφηση μπορει ο φοιτητης να τις μαθει και στην μια και στην αλλη ανασκαφη. Η ανασκαφη με πολλα χρονολογικα στρωματα - συν το υλικο (π.χ. κεραμεικη) που θα ερθει στο φως - εχει το προτερημα, οτι θα διδαξει στον φοιτητη την χρονικη αλληλουχια και θα τον βοηθησει να καταλαβει καλυτερα την οικιστικη αναπτυξη και το ιστορικο υποβαθρο σε βαθος χρονου. Η εξειδικευμενη ανασκαφη απο την αλλη θα τον βοηθησει να καταλαβει καλυτερα την εποχη και το υλικο που τον ενδιαφερει περισσοτερο απο ολα τα αλλα. Σε γενικες γραμμες παντως συστηνεται σε προπτυχιακους η ανασκαφη σε χωρους με πολλα και διαφορετικα χρονολογικα στρωματα για τους λογους που αναφερθηκαν.
Και εδω δεν μπορει κανεις να απαντησει μονο καταφατικα ή μονο αρνητικα. Τις μεθοδους ανασκαφης, τον σχεδιασμο και την φωτογραφηση μπορει ο φοιτητης να τις μαθει και στην μια και στην αλλη ανασκαφη. Η ανασκαφη με πολλα χρονολογικα στρωματα - συν το υλικο (π.χ. κεραμεικη) που θα ερθει στο φως - εχει το προτερημα, οτι θα διδαξει στον φοιτητη την χρονικη αλληλουχια και θα τον βοηθησει να καταλαβει καλυτερα την οικιστικη αναπτυξη και το ιστορικο υποβαθρο σε βαθος χρονου. Η εξειδικευμενη ανασκαφη απο την αλλη θα τον βοηθησει να καταλαβει καλυτερα την εποχη και το υλικο που τον ενδιαφερει περισσοτερο απο ολα τα αλλα. Σε γενικες γραμμες παντως συστηνεται σε προπτυχιακους η ανασκαφη σε χωρους με πολλα και διαφορετικα χρονολογικα στρωματα για τους λογους που αναφερθηκαν.
(3) (α) Να είναι το θέμα της διατριβής συνέχεια του θέματος της Μ.Α. ή κάτι διαφορετικό; (β) να είναι θεωρητικού ή πρακτικού περιεχομένου; (γ) εαν αφορά υλικό (π.χ. κεραμεική), να είναι δημοσιευμένο ή αδημοσίευτο; (δ) να είναι εξειδικευμένο μέσα σε αυστηρά χρονικά και χωρικά πλαίσια (π.χ. μινωική κεραμεική νεοανακτορικής εποχής από ανατολική Κρήτη), ή κάτι πιο διευρυμένο (π.χ. η οικιστική ανάπτυξη της Κορινθίας από την νεολιθική μέχρι και την υστερορωμαική εποχή);
Ουτε και σε αυτην την περιπτωση ειναι απλα τα πραγματα. Ουτε δικιο, ουτε αδικο, ουτε κρυο, ουτε ζεστη. Οσον αφορα το υπερωτημα (α), αυτο επαφιεται στον ιδιο τον σπουδαστη - και τον καθηγητη της επιλογης του. Εαν οι δυο τους συμφωνησουν οτι το θεμα της Μ.Α. θελει εκτενεστερη παρουσιαση και αναλυση, αυτο θα γινει με την διατριβη. Εδω ομως υπαρχει ο κινδυνος του λεγομενου "burn out syndrome": "Να καψει τις μπαταριες του" δηλαδη ο φοιτητης και να πεσει σωματικα, ψυχικα και πνευματικα. Στο τελος θα απυηδυσει, αφου θα εχει βαρεθει και θα τα παρατησει. Το υποερωτημα (β) ταιριαζει με το (α) στο οτι το ζητημα αυτο θα πρεπει να συζητηθει μεταξυ του σπουδαστη και του καθηγητη της επιλογης του. Ενα θεωρητικο ζητημα προυποθετει οτι ο φοιτητης θα ασχοληθει με αρχαιολογικη θεωρια, επομενως θα πρεπει να γνωριζει τις βασικες αρχες και τασεις των θεωρητικων σχολων που τον ενδιαφερουν. Ενα πρακτικο ζητημα (π.χ. κεραμεικη) προυποθετει τις βασικες γνωσεις πανω στο υλικο. Το υποερωτημα (γ) συνδεεται κατ΄αυτον τον τροπο με τα δυο προαναφερομενα στο οτι πρεπει επισης να συζητηθει και απο τις δυο πλευρες (φοιτητη και επιτηρητη/ σπουδαστη). Οσον αφορα τα υπολοιπα, μια εργασια πανω σε ενα ηδη δημοσιευμενο υλικο, αλλα και θεωρητικο ζητημα, λυνει πολλα αλλα. Ο φοιτητης κατ΄αυτον τον τροπο πρεπει απλα να ψαξει την βιβλιογραφια. Και εχει να κανει με γνωστα αντικειμενα. Στην περιπτωση του αδημοσιευτου υλικου γινονται πιο περιπλοκα τα πραγματα, διοτι ο σπουδαστης γινεται πραγματικος ερευνητης, πατωντας πανω σε terra incognita. Εχει επισης να αντιμετωπισει απιστευτη γραφειοκρατεια με αδειες μελετης, φωτογραφισης, παρουσιασης σε διαλεξεις και δημοσιευσης, η οποια ειναι παντα χρονοβορα και απασχολει το μυαλο απο τα κυριως καθηκοντα, τα οποια ειναι η ερευνα. Εχει να ψαξει και στην πιο απιθανη και σπανια βιβλιογραφια για παραλληλα. Ομως - οπως συνηθιζεται σε τετοιες περιπτωσεις - ο εγωισμος ξεπερναει τις δυσκολιες αυτες. Η σκεψη και μονο, οτι ενας φοιτητης θα ασχοληθει στην διατριβη του με αδημοσιευτο υλικο, μεσω του οποιου θα γινει γνωστος και μπορει να κανει μελλοντικη καριερα στην κλαδο, υπερβαινει ολα τα υπολοιπα! Τελος οσον αφορα το (δ) υποερωτημα και το ενα, και το αλλο, εξειδικευμενα θεματα ειναι. Σαφως και κατι, οπως ειναι η μινωικη κεραμεικη συγκεκριμενης περιοδου απο συγκεκριμενη θεση θα βαλει τον διδακτορα σε συγκεκριμενη λιστα - των αιγαικων αρχαιολογων και δη εκεινων που ασχολουνται επισης με την μινωικη κεραμεικη. Θα τον καταστησει γνωστο και θα καλειται σε σχετικα συνεδρια που εχουν το συγκεκριμενο αντικειμενο. Αλλα θα ειναι γνωστος μονο για αυτο το γνωστικο αντικειμενο. Τα τελευταια χρονια ωστοσο κυκλοφορουν και διατριβες, οπως της Μ. Δεούδη, Ιθάκη (2008), του N. Kramer, Gindaros. Geschichte und Archäologie einer Siedlung im nordwestlichen Syrien von hellenistischen bis frühbyzantinischen Zeit (2004), του G. Sachs, Die Siedlungsgeschichte der Messenier, vom Beginn der geometrischen bis zum Ende der hellenistischen Epoche (2006). Οι εργασιες αυτες περιλαμβανουν υλικο, οχι μονο απο διαφορετικες χρονικες περιοδους (οπως λ.χ του Sachs), αλλα και διαφορετικους τυπους υλικου (οπως λ.χ. της Δεουδη, με νομισματα, κεραμεικη, ειδωλια απο ιερο της Ιθακης). Οι διατριβες αυτες ειναι πολυ καλες, ακριβως επειδη η πολυμορφια και ποικιλια του υλικου τους φανερωνει το πλατυ ενδιαφερον και τις γνωσεις των συγγραφεων τους για το ευρυτερο φασμα της αρχαιολογιας και τους καθιστα περισσοτερο ικανους και ετοιμους να προσφερουν στην επιστημη, κυριως ως διδασκοντες ολες τις χρονικες περιοδους και ολες τις κατηγοριες τεχνεργων της αρχαιολογιας του ελλαδικου χωρου!
Ο καθενας ωστοσο καλειται να δωσει τις δικες του απαντησεις στα προαναφερομενα ερωτηματα (1) ως (3) κατα συνειδηση, με το χερι στην καρδια και με λογικη.
Ουτε και σε αυτην την περιπτωση ειναι απλα τα πραγματα. Ουτε δικιο, ουτε αδικο, ουτε κρυο, ουτε ζεστη. Οσον αφορα το υπερωτημα (α), αυτο επαφιεται στον ιδιο τον σπουδαστη - και τον καθηγητη της επιλογης του. Εαν οι δυο τους συμφωνησουν οτι το θεμα της Μ.Α. θελει εκτενεστερη παρουσιαση και αναλυση, αυτο θα γινει με την διατριβη. Εδω ομως υπαρχει ο κινδυνος του λεγομενου "burn out syndrome": "Να καψει τις μπαταριες του" δηλαδη ο φοιτητης και να πεσει σωματικα, ψυχικα και πνευματικα. Στο τελος θα απυηδυσει, αφου θα εχει βαρεθει και θα τα παρατησει. Το υποερωτημα (β) ταιριαζει με το (α) στο οτι το ζητημα αυτο θα πρεπει να συζητηθει μεταξυ του σπουδαστη και του καθηγητη της επιλογης του. Ενα θεωρητικο ζητημα προυποθετει οτι ο φοιτητης θα ασχοληθει με αρχαιολογικη θεωρια, επομενως θα πρεπει να γνωριζει τις βασικες αρχες και τασεις των θεωρητικων σχολων που τον ενδιαφερουν. Ενα πρακτικο ζητημα (π.χ. κεραμεικη) προυποθετει τις βασικες γνωσεις πανω στο υλικο. Το υποερωτημα (γ) συνδεεται κατ΄αυτον τον τροπο με τα δυο προαναφερομενα στο οτι πρεπει επισης να συζητηθει και απο τις δυο πλευρες (φοιτητη και επιτηρητη/ σπουδαστη). Οσον αφορα τα υπολοιπα, μια εργασια πανω σε ενα ηδη δημοσιευμενο υλικο, αλλα και θεωρητικο ζητημα, λυνει πολλα αλλα. Ο φοιτητης κατ΄αυτον τον τροπο πρεπει απλα να ψαξει την βιβλιογραφια. Και εχει να κανει με γνωστα αντικειμενα. Στην περιπτωση του αδημοσιευτου υλικου γινονται πιο περιπλοκα τα πραγματα, διοτι ο σπουδαστης γινεται πραγματικος ερευνητης, πατωντας πανω σε terra incognita. Εχει επισης να αντιμετωπισει απιστευτη γραφειοκρατεια με αδειες μελετης, φωτογραφισης, παρουσιασης σε διαλεξεις και δημοσιευσης, η οποια ειναι παντα χρονοβορα και απασχολει το μυαλο απο τα κυριως καθηκοντα, τα οποια ειναι η ερευνα. Εχει να ψαξει και στην πιο απιθανη και σπανια βιβλιογραφια για παραλληλα. Ομως - οπως συνηθιζεται σε τετοιες περιπτωσεις - ο εγωισμος ξεπερναει τις δυσκολιες αυτες. Η σκεψη και μονο, οτι ενας φοιτητης θα ασχοληθει στην διατριβη του με αδημοσιευτο υλικο, μεσω του οποιου θα γινει γνωστος και μπορει να κανει μελλοντικη καριερα στην κλαδο, υπερβαινει ολα τα υπολοιπα! Τελος οσον αφορα το (δ) υποερωτημα και το ενα, και το αλλο, εξειδικευμενα θεματα ειναι. Σαφως και κατι, οπως ειναι η μινωικη κεραμεικη συγκεκριμενης περιοδου απο συγκεκριμενη θεση θα βαλει τον διδακτορα σε συγκεκριμενη λιστα - των αιγαικων αρχαιολογων και δη εκεινων που ασχολουνται επισης με την μινωικη κεραμεικη. Θα τον καταστησει γνωστο και θα καλειται σε σχετικα συνεδρια που εχουν το συγκεκριμενο αντικειμενο. Αλλα θα ειναι γνωστος μονο για αυτο το γνωστικο αντικειμενο. Τα τελευταια χρονια ωστοσο κυκλοφορουν και διατριβες, οπως της Μ. Δεούδη, Ιθάκη (2008), του N. Kramer, Gindaros. Geschichte und Archäologie einer Siedlung im nordwestlichen Syrien von hellenistischen bis frühbyzantinischen Zeit (2004), του G. Sachs, Die Siedlungsgeschichte der Messenier, vom Beginn der geometrischen bis zum Ende der hellenistischen Epoche (2006). Οι εργασιες αυτες περιλαμβανουν υλικο, οχι μονο απο διαφορετικες χρονικες περιοδους (οπως λ.χ του Sachs), αλλα και διαφορετικους τυπους υλικου (οπως λ.χ. της Δεουδη, με νομισματα, κεραμεικη, ειδωλια απο ιερο της Ιθακης). Οι διατριβες αυτες ειναι πολυ καλες, ακριβως επειδη η πολυμορφια και ποικιλια του υλικου τους φανερωνει το πλατυ ενδιαφερον και τις γνωσεις των συγγραφεων τους για το ευρυτερο φασμα της αρχαιολογιας και τους καθιστα περισσοτερο ικανους και ετοιμους να προσφερουν στην επιστημη, κυριως ως διδασκοντες ολες τις χρονικες περιοδους και ολες τις κατηγοριες τεχνεργων της αρχαιολογιας του ελλαδικου χωρου!
Ο καθενας ωστοσο καλειται να δωσει τις δικες του απαντησεις στα προαναφερομενα ερωτηματα (1) ως (3) κατα συνειδηση, με το χερι στην καρδια και με λογικη.
