The Legacy of Sir Flinders Petrie.

 Σε παλαιοτερο αρθρο του παροντος ιστολογιου ειχαμε αναφερθει στον ανασκαφεα Sir Leonard Woolley - ανασκαφεα πολεων της Εγγυς Ανατολης οπως οι Ουρ και Καρχεμις. Στο ιδιο αρθρο αναφεραμε οτι πολλοι μεταπειτα διασημοι αρχαιολογοι συμμετειχαν ως βοηθοι στις ανασκαφες του Woolley. Σε αυτους συμπεριλαμβανονται ο μετεπειτα γνωστος ως Λωρενς της Αραβιας, καθως και ο Max Mallowan, συζυγος της συγγραφεως Agatha Christie. Ο Woolley και οι μαθητες του ειχαν εντρυφησει στις κλασικες σπουδες και ειχαν γερο θεωρητικο υποβαθρο, αλλα τους ελειπε η πρακτικη εμπειρια. Την τελευταια, μαζι με την γνωση και εφαρμογη πρωτοποριακων ανασκαφικων μεθοδων, την απεκτησαν στις χωρες της Εγγυς Ανατολης.

 Ολων αυτων προηγηθηκε ενας κυριως Αγγλοσαξων, ο οποιος ουσιαστικα ξεκινησε σχολη στην ανασκαπτικη μεθοδο, υπηρξε δε πρωτοπορος στην ερευνα της Εγγυς Ανατολης απο βρετανικης σκοπιας. Προκειται για τον Sir W. M. Flinders Petrie (εικ. 1), ο οποιος διαφοροποιειται απο τους Woolley Mallowan στο γεγονος οτι δεν ειχε σπουδασει αρχαιολογια ή κλασικους πολιτισμους, αλλα ηταν εν μερει αυτοδιδακτος και εν μερει ειχε μαθει πρωτα την τεχνικη και μεθοδο των ανασκαφων (συμπεριλαμβανομενων των μετρησεων, αρχιτεκτονικων σχεδιων, σχεδιων μικροαντικειμενων) απο τον πατερα του. Στο κομματι αυτο λοιπον, ο Petrie  μπορει να συγκριθει καλυτερα με αλλους ερασιτεχνες ανασκαφεις της εποχης του, οπως τους Augustus Pitt-Rivers, Heinrich Schliemann και Arthur Evans.

1. Sir W. M. Flinders Petrie (1853-1942)

 Ο Petrie δημιουργησε σχολη και εκανε ευρεως γνωστη στο αγγλογλωσσο και μη κοινο της γενιας του την αρχαιολογια της Εγγυς Ανατολης. Ενας αλλος λογος που μνημονευεται εδω και για τον οποιο το αρθρο αυτο γραφεται κυριως, ειναι οτι υπηρξε απο τους λιγους ερευνητες που οχι μονο ειχε να επιδειξει πλουσια δραστηριοτητα σε ανασκαφες και δημοσιευσεις, αλλα και στο οτι ειχε ανασκαψει σε διαφορες χωρες. Σε αλλο κείμενο του ιστολογιου μας ειχαμε ηδη αναφερθει στο οτι κατι τετοιο πλεον δεν συμβαινει συχνα. Υπαρχει η ταση, οι περισσοτεροι αρχαιολογοι που εξιδικευονται σε θεωρητικο πλαισιο να αναλαμβανουν και ανασκαφες που εχουν αμεση σχεση με την εξιδικευση τους. Καποιος που ασχολειται π.χ. με την αρχαιολογια της ρεπουμπλικανικης περιοδου, θεωρειται στους ακαδημαικους κυκλους ως αξιοπεριεργος, εαν συμμετεχει σε ανασκαφες που εχουν να κανουν με τον πολιτισμο των Μαγιας! Ο Γιάννης Σακελλαράκης π.χ. εχει ανασκαψει κυριως ή αποκλειστικα στην Κρητη και ασχοληθηκε στις δημοσιευσεις του κατα κυριο λογο με τον μινωικο πολιτισμο.

2. Sir John Garstang (1876-1956)

 Ο Petrie ανεσκαψε πολλες και διαφορετικες θεσεις σε Αιγυπτο (Tanis, Naukratis, Fayum, Tel el-Amarna, Luxor κ.α.) και Παλαιστινη (Tel el-Hesi, Wadi al-Rabalah, Tel el-Ajjul κ.α.). Κατα καιρους ειχε διαφορους συνεργατες/ μαθητες, οι οποιοι στο σημειο αυτο, φαινεται να επηρρεαστηκαν απο τον δασκαλο τους, διοτι (συμπτωματικα ή μη), ολοι τους σχεδον εργαστηκαν σε διαφορετικες χωρες:

3. Seton Lloyd (1902-1996)

 O Sir John Garstang (εικ. 2) λοιπον, που ειχε συνεργαστει με τον Petrie, διυθυνε αργοτερα ανασκαφες σε Αιγυπτο (Beni Hasan, Naquada, Hierakonpolis, Esna, Abydos), Παλαιστινη (Askhelon, Jericho) και Ανατολια (Yümük Tepe). Υπηρξε δε Διευθυντης της Βρετανικης Αρχαιολογικης Σχολης στην Αγκυρα, θεση την οποια μετα την συνταξιοδοτηση του κληρωθηκε ο πρωην συνεργατης και φιλος του Seton Lloyd (εικ. 3). O Lloyd, πριν ανασκαψει στην Ανατολια (Mersin, Sultan Tepe), ειχε εργαστει σε ανασκαφη του Petrie στην Αιγυπτο (Tel el-Amarna), αλλα και στο Ιρακ (Khorsabad, Eridu).

4. Henry Frankfort (1896-1954)

 Ο Ολλανδος Henry Frankfort (εικ. 4), μετεπειτα διευθυντης του Oriental Institute of Chicago, υπηρξε μια ιδιαζουσα περιπτωση, καθως δεν υπηρξε μονο βοηθος του Leonard Wolley, αλλα επισης μαθητευομενος του ιδιου του Petrie. Κατ΄αυτον τον τροπο o Frankfort περασε οχι μονο απο δυο πεπειραμενους μεντορες, αλλα γνωρισε και εις βαθος την Αρχαιολογια της Αιγυπτου και της Μεσοποταμιας, οπως αποδεικνυουν οι δημοσιευσεις του (βλ. κειμενο 11/2009 εντ.). Ο ιδιος με την σεiρα του ηταν δασκαλος και συνεργατης του Seton Lloyd.

5. John Pendlebury (1904-1941)

 Μαθητης και διαδοχος του Frankfort στην διευθυνση της ανασκαφης της Αμαρνα στην Αιγυπτο (η ερευνα της οποιας ξεκινησε, οπως ηδη ειπωθηκε, απο τον Petrie, ο οποιος εδωσε την σκυταλη στους Lloyd και Frankfort) υπηρξε ο John Pendlebury (εικ. 5). Παραλληλα με αυτην την ανασκαφη, ο Pendlebury ειχε επιφορτιστει απο τον Evans αυτοπροσωπως με την διευθυνση των ανασκαφων στην Κνωσο. Οι δυο ανασκαφες δουλευαν σχεδον παραλληλα, αλλα για μικρο χρονικο διαστημα λογω υπερβολικου φορτου. Με το περας των εργασιων αυτων, ο Pendelbury ξεκινησε μια ερευνα στο ορος Δικτυ, η οποια διακοπηκε με το ξεσπασμα του Β΄ ΠΠ και την καταληψη της Κρητης (βλ. λεπτομερειες στο κειμενο της 20/07/2014 εντ.).

6. King Gustaf VI. Adolf of Sweden (1882-1975)

7. Sir John Boardman

8. Eric Cline

9. Wolf-Dietrich Niemeier

 Μετα τον Petrie και τους μαθητευομενους του, φαινεται σαν να εξαλειφεται η ανωτερω ταση των Βρετανων (και οχι μονο αυτων) αρχαιολογων να ανασκαπτουν και σε Αιγυπτο και σε Μεσοποταμια ή αλλες παρεμφερεις περιοχες της ανατολικης Μεσογειου. Σε αυτο ισως να οδηγησε και η εξιδικευση των αρχαιολογικων επιστημων, καθως η Αιγυπτιολογια ειναι ενας ξεχωριστος κλαδος απο την Aρχαιολογια της Εγγυς Ανατολης, η οποια με την σειρα της δεν ασχολειται με την περιοχη της Παλαιστινης/ του Ισραηλ (νοτιο Λεβαντε), καθως για πολλα ευρωπαικα κυριως τμηματα, η περιοχη αυτη εμπιπτει στην δικαιοδοσια των θεολογικων σχολων και των αντιστοιχων τμηματων του πλεον αδοκιμου ορου της "βιβλικης αρχαιολογιας".  Παρα ταυτα δεν λειπουν οι εξαιρεσεις: Ο βασιλιας της Σουηδιας Γουσταύος Αδόλφος ο έκτος (εικ. 6) π.χ. (παππους του σημερινου βασιλια) ειχε συμμετασχει ως πριγκηπας σε ανασκαφες στην Κυπρο, την Πελοποννησο (Ασινη) και την Ιταλια (περιοχη Ετρουριας). Ο Sir John Boardman (εικ. 7) εχει διευθυνει ανασκαφες σε Κρητη, Χιο (Εμποριο), Μικρα Ασια/ Τουρκια (Σμυρνη) και Λιβυη (Τοκρα). Ο Αμερικανος Eric Cline (εικ. 8) ειχε συμμετασχει σε ανασκαφες σε Ελλαδα, Μ. Ασια, Ισραηλ και Αιγυπτο. Τα τελευταια χρονια συνδιευθυνει δυο ανασκαφες στο Ισραηλ, στις θεσεις Μεγγιδο και Τελ Καμπρι. Οσο για τον Γερμανο Wolf-Dietrich Niemeier (εικ. 9), αυτος εχει διευθυνει ανασκαφικες ερευνες απο την θεση του καθηγητη αρχαιολογιας σε Φραιμπουργκ και Χαιδελβεργη σε Ισραηλ (Τελ Καμπρι) και Μ. Ασια (Μιλητος). Ως διευθυντης της Γερμανικης Αρχαιολογικης Σχολης Αθηνων διυθυνε ανασκαφες στον Κεραμεικο της Αθηνας, στο Καλαποδι της Βοιωτιας και στο Ηραιο της Σαμου. Τελος να μνημονευθει και ο αειμνηστος William Donald Edward Coulson (1942-2001), ειδημων επι των Σκοτεινων Αιωνων, ο οποιος συνεδιευθυνε επιφανειακες ερευνες και ανασκαφες στην Ελλαδα (Νιχωρια Μεσσηνιας, Καβουσι και Χαλασμενος στην ανατολικη Κρητη), το Ισραηλ (Τελ Μικαλ) και την Αιγυπτο (Ναυκρατις).

 Επισης υπαρχουν αρκετοι φοιτητες αρχαιολογιας ανα τον κοσμο - Αμερικανοι, Αυστραλοι, Αγγλοι, Καναδοι, Γερμανοι, Αυστριακοι, ακομα και Ελληνες! - που συμμετεχουν σε διαφορετικες με το αντικειμενο της ειδικευσης τους χωροχρονικα ανασκαφες, οπως αναφερεται και στο κειμενο της 01/2015 (βλ. εντ.). Εδω εγκειται η γοητεια της ανασκαφης, της αρχαιολογικης ερευνας, την οποιαν κληροδοτησε ο Sir Flinders Petrie με το εργο και τους επιγονους του στην συγχρονη επιστημη - και η οποια φερεται να επηρρεασε μεχρι και την προσληψη της αρχαιολογικης επιστημης στην 7η και την 9η τεχνη: Η ερευνα του αρχαιολογικου παρελθοντος της Μεσογειου σε ευρυ και βαθυ φασμα δια της μελετης του υλικου πολιτισμου ολων των περιβαλλοντων χωρων, ανεξαρτητως χρονικων πλαισιων και αλλων φραγμων.

 

Mykenische Paläste: ΝΕΟ ΒΙΒΛΙΟ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΙΓΑΙΑΚΗ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΑ ΣΤΗΝ ΓΕΡΜΑΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ!

 Προσφατα κυκλοφορησε απο τον εκδοτικο οικο Philipp von Zabern (Mainz) το νεο βιβλιο του ιστορικου Dr. Josef Fischer "Mykenische Paläste. Kunst und Kultur" (βλ. εικ.).

 Το εν λογω πονημα, μονολοτι αναφερει τα μυκηναικα ανακτορα στον τιτλο του, προσφερει ουσιαστικα μια γενικη μεν αλλα ουσιαστικη αναδρομη στην ελληνική/ ελλαδική πρώτο-ιστορία της Εποχης του Χαλκου. Εμπεριεχει δε μια αναλυτικη παρουσιαση των νεωτέρων πορισμάτων της αρχαιολογικης ερευνας αναφορικα με την μυκηναικη εποχη. Δεν αναλισκεται δηλαδη στην απλη παρουσιαση των ανακτορων μονο, αλλα εμβαθυνει και σε αλλους τομεις του πολιτισμου, οπως ειναι η Γραφη, η Θρησκεια, οι Τεχνες (αγγειοπλαστικη, τοιχογραφια, μεταλλοτεχνια, σφραγιστικη κτλ.). Το μονο αρνητικο στοιχειο που προσαπτουμε στο βιβλιο αυτο - εαν δυναται να χαρακτηριστει ως τετοιο! - ειναι οτι δεν συγκαταλεγει τα ανακτορα της Πελλανας/ Αγ. Βασιλειου (Λακωνια), της Ικλαινας (Μεσσηνια), του Ορχομενου (Βοιωτιας) και της Ιωλκου (Βολου) στο αντιστοιχο παραρτημα, αλλα τα αναφερει στο κεφαλαιο το σχετικο με την ιστορια της ερευνας.

 Θεωρουμε το βιβλιο αυτο πολυ σημαντικο και για αυτο αφιερωνουμε το σημερινο κειμενο σε αυτο, διοτι προκειται για το πιο συγχρονο εργο/ εγχειριδιο για την Εποχη του Χαλκου στην Ελλαδα στην γερμανικη γλωσσα. Στην Γερμανια εχει να κυκλοφορησει κατι αναλογο εδω και παρα πολλα χρονια. Στα γερμανικα παλαιοπωλεια συνανταει κανεις τις απαρχαιωμένες πλεον εκδοσεις βιβλιων του Friedrich Matz απο τις δεκαετιες του 1950-1960 και στις βιβλιογραφικες λιστες των γερμανικων αρχαιολογικων τμηματων - σε όσα τουλαχιστον διδασκεται η λεγομενη αιγαιακη προιστορια - πρωτοστατουν οι αγγλογλωσσες δημοσιευσεις. Καιρος ηταν επομενως για κατι φρεσκο σε γλωσσα κατανοητη που να αναφερεται στις συγχρονες μελετες και αποτελεσματα ερευνων πανω στο γνωστικο αντικειμενο της ελληνικης ή ελλαδικης Εποχης του Χαλκου.

 Ο συγγραφεας του βιβλιου εχει σπουδασει στο Σαλτζβουργο της Αυστριας, το αρχαιολογικο τμημα του οποιου ειδικευεται στην αιγαιακη προιστορια. Παραλληλα δε, το τμημα αρχαιας ιστοριας του πανεπιστημιου αυτου - οπως και τα υπολοιπα σεμιναρια αρχαιας ιστοριας των αυστριακων πανεπιστημιων του Γκρατζ και του Ιννσμπρουκ - περιλαμβανει στα μαθηματα του θεματα απο την Εποχη του Χαλκου και την Πρωιμη Εποχη του Σιδηρου στην Μεσογειο, καθως και υλη απο τους πολιτισμους της Εγγυς Ανατολης εκεινων των περιοδων. Στην δε Βιεννη λειτουργει εδω και πολλες δεκαετιες η "Mykenische Komission", στην οποια ο Dr. Fischer ειχε παλιοτερα εργαστει. Μελη και συνεργατες της Komission ειναι επιστημονες με πλουσιο ερευνητικο και συγγραφικο εργο αναφορικα με το θεμα του σημερινου κειμενου, οπως οι Sigrid Deger-Jalkotzy, Eva Alram-Stern, Birgitta Eder, Mikaela Zavadil, Jörg Weilhärtner, Georg Nightingale, Reinhard Jung, Florian Ruppenstein και πολλοι αλλοι. Ο Dr. Fischer επομενως, ο οποιος διδασκει πλεον αρχαια ιστορια στο πανεπιστημιο Passau, ειναι φορεας μιας πλουσιας παραδοσης που εχει βαθιες ριζες στην Αυστρια. Δυστυχως στην Γερμανια, οπως αναφερουμε και στο λινκ 05/2015, δεν υπαρχει κατι αναλογο για την αρχαιολογια της μυκηναικης (και της μινωικης) εποχης, η δε αρχαια ιστορια στα γερμανικα πανεπιστημια ασχολειται αποκλειστικα με την ελληνορωμαικη εποχη. Κριμα για την χωρα απο την οποια προηλθε ο θεμελιωτης της αιγαιακης προιστοριας (παρα τις αμφιβολλου ποιοτητας και ηθικης μεθοδους του) Heinrich Schliemann να μην διδασκονται στα πανω απο 20 αρχαιολογικα της τμηματα μαθηματα σχετικα με τον μυκηναικο, αλλα και τους μινωικο και κυκλαδικο πολιτισμο, παρα μονο σε ελαχιστα απο αυτα (η προσωρινη κατασταση εχει ως εξης: Σε Χαιδελβεργη και Μποχουμ διδασκεται το αντικειμενο τακτικα, στα τμηματα κλασικης αρχαιολογιας Φραιμπουργκ και Κιελου πλεον περιστασιακα - ομοιως περιστασιακα και στα τμηματα προιστορικης αρχαιολογιας Χαλλε και Μοναχου)! Απο την πλευρα μας ευελπιστουμε να γυρισει ο τροχος και να αλλαξει η κατασταση στην Γερμανια. Μπορει το βιβλιο του Josef Fischer να αποτελεσει το εμφαλτηριο για αυτο; Ο χρονος θα δειξει...

ΒΟΛΤΑ ΣΤΟΝ ΑΡΓΟΣΑΡΩΝΙΚΟ: ΣΑΛΑΜΙΝΑ.

 Ειχε περασει αρκετος καιρος απο το τελευταιο μεγαλο ταξιδι και αντιστοιχες εντυπωσεις απουσιαζαν απο το ιστολογιο. Μεχρις που εφτασε εκεινη η στιγμη και ο Τ. - λατρης εξισου της Υστερης Εποχης του Χαλκου και της Πρωιμης Εποχης του Σιδηρου, οπως πολυ καλα γνωριζουν οι αναγνωστες του παροντος ιστολογιου - πληροφορηθηκε για την υπαρξη της μυκηναικης ακροπολεως στην Σαλαμινα (εικ. 2-3), σε αποσταση βολης απο την Αθηνα (εικ. 1). Το προβλημα ηταν, οχι μονο να βρεθει ο καταλληλος χρονος, μα και ο τροπος προσβασης στο νησι: Μπορει κανεις να παει με πλοιαριο απο τον Πειραια και εαν ναι, ποια ειναι η συχνοτητα των δρομολογιων; Υπαρχουν συγκοινωνιες στην Σαλαμινα που σε πανε κατευθειαν σε αυτην την μυκηναικη ακροπολη;

 Δυστυχως - και αυτο αποδειχτηκε και μετα την επισκεψη στην Σαλαμινα - το νησι αυτο δεν ειναι αναδεδειγμενο και αξιοποιημενο αρχαιολογικα και τουριστικα, οπως τα υπολοιπα νησια του Αργοσαρωνικου (π.χ. Αιγινα, Υδρα, Πορος). Και αυτο, μολονοτι ειναι συνδεδεμενο με σημαντικα γεγονοτα της ελληνικης ιστοριας σε βαθος, οπως λ.χ. η Ναυμαχια της Σαλαμινας στα 480 π.Χ., η ταφη του Γεωργιου Καραισκακη στην εκκλησια του Αγ. Δημητριου, η διαμονη του ποιητη Αγγελου Σικελιανου στα ΒΔ του νησιου (εικ. 10).  Το εναυσμα, με αφορμη και προτεραιοτητα την μυκηναικη ακροπολη (εικ. 2-3) δοθηκε τελικα και η αποφαση εληφθει: Το ταξιδι οργανωθηκε για την Κυριακη 28 Μαιου.

(1) Χάρτης Σαλαμίνας.

 Η μερα εκεινη ηταν βροχερη στην Αθηνα. Παρα ταυτα, ουτε ο Τ., ουτε το ατομο, το οποιο τον συνοδευε, ανεβαλαν το ταξιδι. Το σχεδιο ηταν να πανε με αυτοκινητο, αφου ουτε τα ΜΜΜ του νησιου εχουν προσβαση στην περιοχη που ηθελε να επισκεφθει ο Τ. Λιγο μετα τις 9 π.μ. το ντουετο πηρε τον δρομο που οδηγουσε απο Γλυφαδα και Αλιμο προς Πειραια μεσα σε ενα λευκο σεατακι. Η καλυτερη λυση ηταν να παρουν επιβατηγο απο Περαμα που εχει συχνοτερα δρομολογια απο οτι απο το λιμανι του Πειραια (εικ. 1). Το τελευταιο δεν κανει δρομολογια τα Σαβ/κα. Ενω απο Περαμα εχει σχεδον ανα δεκαπενταλεπτο δρομολογια. Και πραγματικα, δεν καταλαβαν καν ποτε εφτασαν στην Σαλαμινα!

(2) Μυκηναική Ακρόπολη, θέση Κανάκια (ΝΔ Σαλαμίνα).

(3) Μυκηναική Ακρόπολη, θέση Κανάκια (ΝΔ Σαλαμίνα).

(4) Χάλκινο έλασμα με δέλτο (kartoushe) του φαραώ Ραμσή Β΄. Μεταφράζεται ως "Ramses meri Amun" = Ραμσής, ο αγαπημένος του (θεού) Άμωνος. Ευρέθηκε στο κτήριο Γ της ακρόπολης Κανακίων. Φυλάσσεται στο Αρχαιολογικό Μουσείο της Σαλαμίνας.

 Ψιλοβρεχε οταν φτασαν στο λιμανι της Σαλαμινας (εικ. 1). Η πρωτη τους σταση ηταν το Αρχαιολογικο Μουσειο του νησιου που στεγαζεται στο κτηριο του πρωην 1ου Δημοτικου Σχολειου, σε εναν δρομο απο την μεσα πλευρα, πιο πανω απο το λιμανι και σχετικα κοντα στην εκκλησια του Αγ. Δημητριου. Το κτηριο ηταν καθαρο, ανακαινισμενο και αδειο απο επισκεπτες! Ετσι μπορεσαν να απολαυσουν τα ευρηματα με την ησυχια τους (εικ. 4) και να παρουν πληροφοριες απο τους αρχαιοφυλακες για το πως μπορουν να πανε οδικως στην θεση Κανακια (ΝΔ Σαλαμινα) οπου και βρισκεται η μυκηναικη ακροπολη, η προτεραιοτητα τους (εικ. 2-3). Αυτο απεδειχθει λαθος, γιατι στον ενθουσιασμο τους, οι δυο ταξιδιωτες δεν ειχαν κοιταξει εκ των προτερων για την διαδρομη στο google maps. GPS δεν ειχαν μαζι τους και γενικα υπολογιζαν οτι οι πληροφοριες του προσωπικου του Μουσειου θα ησαν σωστες, αλλα και οτι θα υπηρχε σημανση (πινακιδες) στους δρομους....

(5) Τμήμα του ιερού του Διονύσου στους πρόποδες της σπηλιάς του Ευριπίδη, στην θέση Περιστέρια (ΝΑ Σαλαμίνα).

(6) Η μια εκ των δυο εισόδων στο σπήλαιο του Ευριπίδη, στην θέση Περιστέρια (ΝΑ Σαλαμίνα).

 Μετα απο μια διαδρομη μισης ωρας περιπου, απο το κεντροανατολικο σημειο του νησιου προς τα νοτιοδυτικα, εφτασαν στον οικισμο Κανακια (εικ. 1). Οπως τους ειχαν πει, εστριψαν σε εναν χωματοδρομο πριν φτασουν στον οικισμο, ο οποιος οδηγουσε σε σταυροδρομι χωματοδρομων. Τελικα παραδεχτηκαν οτι εκαναν λαθος και δεν βρηκαν την μυκηναικη ακροπολη. Οι φωτ. 2-3 του παροντος κειμενου ειναι απο το διαδικυτοι και οχι του Τ. 

 Συμφωνα με τον ανασκαφεα Γιαννο Λωλο [βλ. Σαλαμίς 1. Συμβολή στην Αρχαιολογία του Σαρωνικού (2012)] η μυκηναικη ακροπολη βρισκεται σε πευκοφυτη εκταση 50 στρεμματων περιπου στον μυχο του ορμου των Κανακιων (σελ. 17. Συγκρ. εικ. 1 σελ. 50, εικ. 2 σελ. 140, εικ. 3 σελ. 141, εικ. 10 σελ. 160). Δεν εχει βρεθει ανακτορο με εστια. Το πιο εντυπωσιακο - τουλαχιστον για τον Τ. - ευρημα ειναι ενα χαλκινο ελασμα με την δελτο του φαραω Ραμση Β΄ (εικ. 4. Συγκρ. με Λωλο 2012, εικ. 16 σελ. 57 και εικ. 23 σελ. 61), το οποιο βρεθηκε στο κτηριο Γ της ακροπολης (εικ. 5 σελ. 52). Συμφωνα με τον ανασκαφεα (σελ. 28-29) το αντικειμενο αυτο σε α΄χρηση πρεπει να προερχοταν απο φολιδωτο θωρακα. Σε β΄χρηση πρεπει να ηταν ενθυμιο, λαφυρο ή αντικειμενο γοητρου που μαρτυρουσε πιθανη συμμετοχη Σαλαμινου μισθοφορου στην Αιγυπτο.

 Η υπαρξη και μονο μιας μυκηναικης ακροπολης στο νησι αρκει για να γεννησει μια σειρα απο ερωτηματικα και προβληματισμους οπως: Που μπορει να ησαν τα μυκηναικα λιμανια; Εκει που εικαζει ο ανασκαφεας, στα Κανακια, δυτικα, και στο Πυργιακονι, νοτια της ακροπολης (σελ. 17); Που μπορει να ησαν τα μυκηναικα νεκροταφεια; Σωστικες ανασκαφες βρηκαν εναν θαλαμωτο ταφο στο κεντρο της συγχρονης πολης της Σαλαμινας. Αλλου ομως; Εξισου  - αν οχι περισσοτερο - σημαντικη ειναι η ερωτηση, γιατι υπαρχει μυκηναικη ακροπολη/κεντρο στην συγκεκριμενη θεση (ΝΔ του νησιου) και οχι καπου αλλου (πχ. ΝΑ ή ΒΑ της Σαλαμινας); Καποιοι ερευνητες βλεπουν συνδεση μεταξυ Αιγινας και Σαλαμινας [πρβλ. π.χ. με Ε. Σαλαβούρα, Μυκηναική Αίγινα (2014) και Ν. Πολυχρονάκου-Σγουρίτσα, Μυκηναικοί οικισμοί στο Σαρωνικό κατά την μετανακτορική περίοδο, σε: V. Vlachou - A. Gadolou (eds.) ΤΕΡΨΙΣ. Studies in Mediterranean Archaeology in Honour of Nota Kourou (2017) σελ. 263 ff.] - συνδεση που ναι μεν δικαιολογειται εν μερει απο την ελληνικη μυθολογια (ο πρωτος βασιλιας του νησιου θεωρειται ο Κυχρευς, ο οποιος ηταν γιος του Ποσειδωνα και της νυμφης Σαλαμινας, απο την οποια ονομασε το νησι ετσι. Η κορη του Γλαυκη ή Περιβοη νυμφευθηκε τον γιο του Αιακου, βασιλια της Αιγινας, τον Τελαμωνα. Ο Αιαντας και ο Τευκρος ησαν οι γιοι του Τελαμωνα. Ο δε Τευκρος ιδρυσε την Σαλαμινα στην Κυπρο μετα τον Τρωικο πολεμο) και απο καποια ιστορικα γεγονοτα (η Σαλαμινα αποικιστηκε πρωτα απο την Αιγινα, επειτα απο τα Μεγαρα και εν συνεχεια, απο την εποχη του Σολωνα και του Πεισιστρατου, προσαρτηθηκε στην Αθηνα) - αλλα μερικα θραυσματα κεραμεικων δεν αρκουν για να υποστηριξουν εξαρτηση της Σαλαμινας απο την Αιγινα κατα την μυκηναικη εποχη. Αλλωστε και στα ΝΑ να ηταν ο μυκηναικος οικισμος, παλι θα υπηρχε επαφη με την Αιγινα.

(7) Κυκλικό ταφικό μνημείο 4ου. αι. π.Χ. στην θέση Αμπελάκια (Α. Σαλαμίνα).

 Ολα αυτα ειναι πολυ ενδιαφεροντα θεματα για αναλυση, αλλα δεν ειναι εδω ο καταλληλος τοπος. Ετσι και με το ταξιδι της 28ης Μαιου: Ηταν ηδη μεσημερι, δυστυχως δεν καταφερε το ντουετο να εντοπισει την μυκηναικη ακροπολη, ο χρονος πιεζε και επρεπε να προχωρησει παραπερα. Ευτυχως δεν εβρεχε πλεον. Ταξιδεψε επομενως προς τα ΝΑ (εικ. 1). Ο επομενος σταθμος ηταν η θεση Περιστερια, οπου ο τραγωδος Ευριπιδης περασε μεγαλο χρονικο διαστημα σε μια σπηλια (εικ. 6). Αγνωστο - τουλαχιστον για τον Τ. - παραμενει το ποσο και ποιο (π.χ. μονο καλοκαιρια;) χρονικο διαστημα περασε ο τραγωδος ζωντας στη σπηλια και ποια απο τα εργα του συνεγραψε εκει. Επισης, πως σιτιζοταν;

 Ευτυχως που η θεση αυτη ειχε σημανση. Στους προποδες του μικρου βουνου που βρισκεται η σπηλια υπαρχει ενα ιερο του Διονυσου (εικ. 5), κατι που εχει αμεση σχεση με τον τραγικο ποιητη και γενικα με το θεατρο ως δρωμενο. Η σπηλια εχει δυο εισοδους. Και οι δυο ειναι χαμηλοταβανες και εχουν αρκετα δωματια. Για να μπει κανεις μεσα, θα πρεπει να συρθει. Ελλειψει εξοπλισμου (φορμες, γαντια, φωτισμο, κρανη) δεν επιχειρηθηκε κατι τετοιο.

(8) Τύμβος Σαλαμινομάχων(;)

(9) Μοντέρνο μνημείο στον φερόμενο ως Τύμβο των Σαλαμινομάχων, κοντά στον αρχαίο λιμένα (πλησίον θέσης Κυνόσουρα, Α. Σαλαμίνα, έναντι Πειραιώς).

(10) Η οικία του Άγγελου Σικελιανού, έναντι της Μονής Αγ. Φανερωμένης (ΒΔ Σαλαμίνα).

(11) Από το εσωτερικό της Μονής της Αγ. Φανερωμένης (ΒΔ Σαλαμίνα): Ο τρούλος με την μορφή του Παντοκράτορα.

 Μετα απο μια σταση σε μια παρακειμενη και αδεια καφετερια (ηταν Κυριακη και ουτε στο λιμανι υπηρχαν ανοικτα εστιατορια!) και μια καθυστερηση λιγο περισσοτερο εκ του κανονικου (ο πολυλογας ιδιοκτητης/ εργαζομενος της επιχειρησης απλα τους κρατησε αφηγουμενος πραγματα που λιγο εως πολυ ειχανε διαπιστωσει απο μονοι τους), το ντουετο των ταξιδιωτων κατευθυνθηκε προς το κεντρο του νησιου, στα βορεια (εικ. 1). Στην θεση Αμπελακια θαυμασαν τον κυκλικο ταφο του 4ου αι. π.Χ. (εικ. 7) και επειτα, περνωντας απο το Αιαντειο, ταξιδεψαν προς τα ΒΑ, εχοντας παντα απεναντι τους τον Πειραια (εικ. 1). Αναζητωντας τον Τυμβο των Σαλαμινομαχων (εικ. 8) ανακαλυψαν ενα αλλο μνημειο, το οποιο παρακειμενη πινακιδα ονοματιζε "Τυμβο Σαλαμινομαχων" (εικ. 9). Χωρις να ειναι βεβαιοι, οι ταξιδιωτες εγκατελειψαν και αυτην την προσπαθεια, κατευθυνομενοι προς τα ΒΑ του νησιου (εικ. 1), οπου και βρισκεται η Μονη της Αγ. Φανερωμενης (εικ. 11). Στο ενδιαμεσο πεσαν σε κατι σωστικες ανασκαφες που αποκαλυψαν τμηματα τειχων, αλλα οχι κατι το συγκεκριμενο που να δινει μια ολοκληρωμενη εικονα. 

  Εναντι της Μονης της Αγ. Φανερωμενης (εικ. 11), κοντα σε εναν ορμο που βλεπει την θαλασσα, υπαρχει η κατοικια του ποιητη Αγγελου Σικελιανου (εικ. 10). Η ιδια η Μονη εχει τοιχογραφιες του 18ου-19ου αι. Η τεχνικη των, μολονοτι της αυστηρης ορθοδοξης σχολης, ομοιαζει εκεινης της αναγεννησιακης Καπελλα Σιξτινα (εικ. 11). Λιγα μετρα πιο μακρυα απο την μονη βρισκεται μικρο λιμανι, τα πλοια του οποιου αποπλεουν για Μεγαρα (εικ. 1). Επειδη ομως τα δρομολογια απο εκει διαρκουν περισσοτερο και απο εκεινα του Πειραιως (φευγουν πλοια ανα ωρα. Εκεινοι ησαν εκει 10΄πριν τις 6 μ.μ. και το επομενο πλοιο θα εφευγε στις 6.30 μ.μ.) αποφασιστηκε να επιστρεψει το ντουετο στο λιμανι της μοντερνας πολης (εικ. 1). Οπερ και εγενετο. Οι ταξιδιωτες πηραν το πρωτο επιβατηγο που αναχωρουσε για Περαμα. Στις 6.30 μ.μ. περιπου ειχαν ηδη φτασει και πηραν τον δρομο της επιστροφης. Ειχαν πραγματικα γυρισει το νησι. Κριμα που δεν ανακαλυψαν την μυκηναικη ακροπολη. Αλλα μπορει να υπαρξει και επομενη φορα, τωρα που μαθαν απο τα λαθη τους και θα κοιταξουν για καλυτερες οδηγιες στο google maps.