ΔΙΑΔΙΚΤΥΑΚΑ ΕΠΙΜΟΡΦΩΤΙΚΑ ΣΕΜΙΝΑΡΙΑ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΗΣ ΘΕΜΑΤΟΛΟΓΙΑΣ.

 Με την έναρξη του έτους 2020, η οποία σφραγίστηκε από την εξάπλωση του κορονοϊού και την απομόνωση του κόσμου δια του υποχρεωτικού εγκλεισμού στα σπίτια, έπρεπε αναγκαστικά να εφευρεθούν νέοι τρόποι συνέχισης εργασιών, τουλάχιστον σε ορισμένους τομείς. Σε αυτό βοήθησε πολύ η μοντέρνα τεχνολογία. Έτσι, συνεδρίες, συσκέψεις, επαγγελματικά ραντεβού, αλλά και μαθήματα αναπληρώθηκαν από πλατφόρμες όπως viber, skype και zoom. Στον τομέα της εκπαίδευσης επίσης δημιουργηθήκαν διαδικτυακά μαθήματα (webinars), συνήθως με την μορφή βιντεοπαρουσιάσεων, παρόμοια με βίντεο του youtube ή με ηχητικά podcasts. Σε αυτά συγκαταλέγονται τα διαδικτυακά σεμινάρια των παν/κων εκδόσεων Κρήτης (ΠΕΚ) και του ΕΚΠΑ. Δεν είναι όμως τα μοναδικά, καθώς και στον ιδιωτικό τομέα υπάρχουν διαδικτυακά σεμινάρια με θεματική από τις ανθρωπιστικές σπουδές και πιό συγκεκριμένα, από τις αρχαιογνωστικές επιστήμες.

 

 Το "Κέντρο Δια Βίου Μάθησης (ΚΔΒΜ) Τσαούση" (εικ. 1-3), το οποίο εδρεύει στην Λαμία, πρωτοπορεί ειδικά στoυς προαναφερόμενους θεματικούς άξονες, καθώς προσφέρει από το 2023 μια ελκυστική γκάμα θεμάτων, η οποία είτε σπανίζει, είτε δεν απαντάται σε άλλες, παρόμοιες πλατφόρμες, όπως π.χ. των ΕΚΠΑ και ΠΕΚ. Πίσω από το ΚΔΒΜ της Λαμίας βρίσκονται ο δημιουργός του, Νεκτάριος Τσαούσης και η ικανότατη, μικρή μεν αλλά επαρκώς στελεχωμένη και καταρτισμένη ομάδα του, η οποία είχε την έμπνευση από το 2022 να εντάξει και σεμινάρια αρχαιολογίας (εικ. 4) και αρχαίας ιστορίας στο πρόγραμμα του ΚΔΒΜ. Ο κύριος Τσαούσης και η ομάδα του είναι υπεύθυνοι για την διαχείρηση του υλικού, τις εξ αποστάσεως βιντεοσκοπήσεις δια μοντέρνου εξοπλισμού (κάμερα, ακουστικά, μικρόφωνα), το μοντάζ των βιντεοσκοπήσεων αυτών, καθώς και την προώθηση των δια ποικίλων κοινωνικών μέσων και ιστοσελίδων (π.χ. fb, instagram, tweet).

 Τα διαδικτυακά σεμινάρια του ΚΔΒΜ Τσαούση μπορεί κανείς να τα δεί στην κάτωθι εικ. 4. Ο αντίστοιχος σύνδεσμος είναι: https://www.semigo.gr/seminaria_arxaiologias/ Aπό τον σύνδεσμο και από την λίστα της εικ. 4 μπορεί κανείς να διαπιστώσει την πλούσια θεματική ποικιλία των σεμιναρίων αυτών, η οποία, όπως προαναφέρθηκε, δεν εμφανίζεται σε παρόμοια σεμινάρια άλλων ΚΔΒΜ ή παν/κων φορέων. Για κάποια εξ αυτών μάλιστα, όπως το σεμινάριο για την "Ταφική Αρχαιολογία" δεν υπάρχει κάν ενα σύγραμμα/ εγχειρίδιο, είτε στην ελληνική, είτε στην αγγλική ή άλλη ξένη γλώσσα, καθιστώντας το σεμινάριο αυτό μοναδικό στο είδος του. Ενα άλλο θετικό στοιχείο μάλιστα είναι, οτι το συγκεκριμένο σεμινάριο μπορεί να συνδυαστεί με εκείνα για τους προϊστορικούς οικισμούς και τις λατρείες στον ελλαδικό χώρο, μιας και τα τρία εντάσσονται στο ίδιο χρονικό, χωρικό και πολιτιστικό πλαίσιο, την μινωϊκή-μυκηναϊκή εποχή δηλαδή.

 Ιδιαίτερης αίσθησης είναι το νεώτερο και εξαιρετικά πρωτότυπο σεμινάριο του ΚΔΒΜ αναφορικά με τις "Σκοτεινές Πλευρές της Αρχαιολογίας", καθώς μέχρι σήμερα δεν έχει υπάρξει ούτε παρόμοιο σεμινάριο, ούτε σύγραμμα, το οποίο παρουσιάζει και αναλύει τις "σκοτεινές" αυτές πλευρές, στις οποίες περιλαμβάνονται, τόσο σκάνδαλα από την επιστήμη (όπως το εύρημα του Piltown, η περίπτωση του James Mellaart, το "εκρηκτικό" συνέδριο της Τυβίγγης τον Φεβρουάριο του 2002, οι κλοπές από το Βρετανικό Μουσείο το καλοκαίρι του 2023), όσο και περιπτώσεις Αρχαιοκαπηλίας (π.χ. οι διαβόητοι Symes-Μιχαηλίδης), Πλαστογραφίας (π.χ. "ο θησαυρός της Θίσβης") και θεωρίες Ψευδοαρχαιολογίας. Ειδικά στις τελευταίες "παρελαύνουν" σε ζηλευτή διάταξη και διάρθρωση, με ουσιαστική ανάλυση οι  βασικοί εκπροσώποι με τις εικασίες τους (π.χ. οι Erich von Däniken, James Churchward, Ignatius Donnelly, Graham Hancock, Μορμόνοι, Σαϊεντολόγοι κ.α.). 

 

 Το συγκεκριμένο σεμινάριο, ακριβώς λόγω της πλούσιας, συγκεντρωτικής, αλλά συνάμα κατανοητής θεματικής του, συνίσταται για οποιονδήποτε ενδιαφέρεται για τέτοια ζητήματα. Ειδικά το κεφάλαιο για την Ψευδοαρχαιολογία βάζει τα πράγματα σε μια σειρά και εξηγεί απλά, γιατί οι θεωρίες των ψευδοεπιστημόνων δεν ισχύουν και γιατί οι φορείς τους υποπέφτουν σε λογικές πλάνες.

After 1177 B.C.

 Ο τομέας της Πρώϊμης Εποχής του Σιδήρου (1200-600 π.Χ.) θα γίνει από τον Απρίλιο του 2024 πλουσιώτερος κατά ενα βιβλίο, καθώς τότε αναμένεται να εκδωθεί το νέο εγχείρημα του δραστήριου Αμερικανού Αρχαιολόγου Eric H. Cline. 

Το νεο βιβλίο φέρει τον τίτλο "After 1177 BC: The Survival of Civilizations" και αποτελεί συνέχεια του προηγούμενου βιβλίου του ίδιου συγγραφέα "1177 BC: The Year Civilization collapsed", το οποίο είχε εκδωθει λίγα χρόνια νωρίτερα, στα 2014, και σε διοθρωμένη επανέκδοση στα 2021. Το νέο πόνημα του Cline θυμίζει το αντίστοιχο του Oliver T.P.K. Dickinson "The Aegean from Bronze Age to Iron Age" (Cambridge 2006), το οποίο με την σειρά του αποτελούσε την συνέχεια του "The Aegean Bronze Age" (Cambridge 1994) από τον ίδιο συγγραφέα. Απλά ο Dickinson εστιάζει αποκλειστικά στον ελλαδικό χώρο και στις δυο εποχές, εξετάζοντάς τον ανα τομείς (π.χ. κοινωνία, έθιμα ταφής, εμπόριο κτλ.), ενω ο Cline επιλέγει να γενικεύσει, μελετώντας την ανατολική Μεσόγειο.

 

 Η δομή του 2ου βιβλίου του Cline, σύμφωνα με τον αντίστοιχο πίνακα περιεχομένων, διαφέρει από το 1ο του βιβλίο, καθώς σε εκείνο εξέταζε την εποχή του Χαλκού ανά χρονολογικά διαστήματα, αφιερώνοντας σε αυτά και από ενα κεφάλαιο: τα πρώτα 4 από τα συνολικά 6 κεφάλαια του βιβλίου εκείνου, αφορούσαν τις πολιτικές και πολιτιστικές εξελίξεις στην ανατολική Μεσόγειο από τον 15ο εως τον 12ο αι. π.Χ. Στα 2 τελευταία κεφάλαια εστίαζε ο συγγραφέας στην καταστροφή του 1200 π.Χ. (συμβατική ημερομηνία), την οποία ο ίδιος τοποθετεί χρονικά στα 1177 π.Χ. - εξ΄ου και ο τίτλος του βιβλίου. Επιπλεον δε, προτείνει την θεωρία του "domino effect", σύμφωνα με την οποία οι πολιτισμοί της Υστερης Εποχής του Χαλκού (μυκηναϊκός, χεττιτικός κ.α.) καταρρεύσαν από εναν συνδυασμό παραγόντων (φυσικές και μη καταστροφές), ο οποίος είχε μακρόχρονες επιπτώσεις και οδήγησε σε περαιτέρω προβλήματα (π.χ. μεταναστεύσεις, πολέμους, πειρατικές επιδρομές). Το 2ο βιβλίο δεν είναι δομημένο σε χρονολογικά κεφάλαια όπως το 1ο, δεν έχουμε π.χ. κεφάλαιο Α: 11ος αι. π.Χ., κεφάλαιο Β: 10 ος αι. π.Χ. κτλ., πάρα ταύτα, από θεματικής άποψης είναι σχεδιασμένο να ξεκινάει από εκει που τελειώνει το 1ο βιβλίο.

Η γλώσσα του δείχνει να είναι απλή και κατανοητή για οποιονδήποτε διαθέτει έστω και τις βασικές γνώσεις της αγγλικής. Το νεο αυτό βιβλίο-μονογραφία του Cline αποτελεί ευχάριστη προσθήκη στην υπάρχουσα βιβλιογραφία, η οποία, όπως δείχνει και το κείμενο του παρόντος ιστολογίου από το 2015, αποτελείται κυρίως από συλλογικούς τόμους.