2000 μ. Χ. Εκεινη την χρονια συνεβησαν τρομακτικες αλλαγες στην ζωη του Τ. Για αυτον η αρχη του 21ου αιωνα αποτελει οροσημο. Την αφορμη την εδωσαν καποια μικροπροβληματα που του δημιουργησε ο "αγαπημενος" της σχολης (βλ. κειμενο "μικροι δικτατορες", 06/09 σε www.notis-o-talas.blogspot.com). Απο τοτε, αρχισε να βλεπει εντελως διαφορετικα τα πραγματα εκει μεσα. Αν πρωτα αμφεβαλλε για την σταση των τριγυρω του, τωρα πλεον δεν ειχε καμια αμφιβολια. Κανενας δεν του συμπαρασταθηκε. Κανενας δεν τον ειχε προειδοποιησει για το τι χαρακτηρας ηταν αυτος ο τυπος. Ο καθηγητης του παλικαρα εκεινου ηταν συναμα ο διευθυντης της ανασκαφης. Και δεν ηθελε καν να ασχοληθει με το θεμα. Ο Τ. αισθανοταν τοσο μονος. Τοσο προδομενος απο ολους. Για αλλη μια φορα ειχε γευτει το πικρο ποτο της αδικιας. Υπο αυτες τις συνθηκες τιποτε πλεον δεν τον ενδιεφερε. Ουτε καν αν θα τον επαιρνε αυτην την φορα ο διευθυντης στην ανασκαφη στην Thugga (βλ. τα δυο προγενεστερα κειμενα).
Παρα ταυτα, εμαθε οτι αποτελουσε μελος της ομαδας. Παραξενευτηκε, αλλα δεν ειπε τιποτε. Στη δουλεια προσπαθησε να δωσει τον καλυτερο του εαυτο. Κατα τα αλλα, συνεχισε να ειναι ησυχος και λιγομιλητος. Και προθυμος για συνεργασια, οταν οι περιστασεις το απαιτουσαν. Κατα τα αλλα, δεν ειχε καμια ορεξη για παρεες με ανθρωπους, οι οποιοι δηλωναν φιλοι του υποτιθεμενου μαγιστρου της σχολης και του ιδιου δεν του μιλουσαν καν εντος αυτης.
Στην καμπανια 2000 τοποθετηθηκε στην ομαδα που δουλευε κοντα στο τειχος, στα βορεια της πολης, κοντα στην νεκροπολη με τα dolmen (:μικρα μεγαλιθικα κτισματα). Εμεινε εκει καθ ολη την διαρκεια της καμπανιας - περιπου 5 εβδομαδες. Ο ρολος που του ανατεθηκε δεν ηταν και τοσο ενεργητικος: Επρεπε να επιβλεπει καμποσους Τυνησιους εργατες και να προσεχει ανα κανουν καλα την δουλεια τους. Προσωπικα δεν του αρεσε καθολου να παριστανει το αφεντικο σε ανθρωπους που ειναι πολλα χρονια μεγαλυτεροι του και να καθεται, ενω αυτοι φτυαριζουν. Ο υπευθυνος της ομαδας της νεκροπολης προσπαθουσε να τον ενθαρρυνει, οτι το ποστο ειναι σημαντικο. Τις πρωτες μερες δεν υπηρχαν καθολου ευρηματα. Ακομα και οι εργατες βαριοντουσαν. Μπορει να αμφεβαλλαν κιολας για τις ικανοτητες του. Ο Τ. σκεφτηκε, οτι ισως ο διευθυντης να τον εβαλε στο ποστο αυτο ως τιμωρια, επειδη τσακωθηκε με τον αγαπημενο του μαθητη και τολμησε να αμφισβητησει τα πρωτεια του Ησαυ της σχολης. Η επιβλεψη εργασιων καθαρισμου και ο κατα τα αλλα ανενεργος του ρολος, θα μπορουσε να αποτελεσει ενα καλο αλλοθι για τον διευθυντη, ωστε να δικαιολογησει την παρουσια του Τ. ως περιττη στον διευθυντη της σχολης και να αποδειξει ετσι, οτι ο Τ. ειναι τεμπελης. Τουλαχιστον η γλειφτρα φοιτητρια δεν ηταν πλεον απασχολημενη με το να συκοφαντει τους συμφοιτητες της, γιατι τα ειχε φτιαξει με ενα παιδι απο την προηγουμενη σαιζον, το οποιο ηταν και παλι παρων. Επισης, κατα την διαρκεια των 5 εβδομαδων, τα πραγματα αλλαξαν προς το καλυτερο, οσον αφορα την αποδοση του Τ. στη δουλεια.
Αρχικα τον εβαλαν υπευθυνο στην τομη 3, κοντα στο τειχος. Με 3 γηραιους, αλλα καλους εργατες, ανεσκαψαν την τομη. Ξαφνου ξεπεταγεται απο τα σπλαχνα της γης μια ταφοπλακα μαρμαρινη, με λατινικη επιγραφη: ...H(ic) S(itus) E(st). Αυτα μονο διακρινονταν. Το πανω μερος ελειπε. Ο Τ. την καθαρισε, την μετρησε, την φωτογραφισε, την περιεγραψε στο ημερολογιο. Κατοπιν, μαζι με τους εργατες, την ανεβασε πανω, εξω απο το σκαμμα. Ηταν βαρια. Οι συναδελφοι τον συνεχαρησαν. Ο ενθουσιασμος του αρχισε να αναζωπυρωνεται. Καλα καλα δεν ειχε μαθευτει το καλο νεο, και μαζευτηκαν και οι ντοπιοι αρχαιολογοι στην τομη να δουν το ευρημα. Καποιος απο αυτους εγραψε εναν κωδικο στο πισω μερος της επιγραφης με μπογια. Την φορτωσαν σε ενα καροτσι, και η στηλη πηρε το δρομο για την αποθηκη.
Αργοτερα τον μετεθεσαν στην τομη 5, κοντα στην τομη 3, μιας και η τελευταια δεν εβγαλε αλλα σημαντικα ευρηματα. Και εκει, μετα απο λιγο, βρηκε, μαζι με τους 3 εργατες του, μια ακομα επιτυμβια στηλη. Αυτη εδω ειχε τη μορφη ναισκου. Κατω απο την τριγωνικη της στεγη, ειχε ενα αναγλυφο αποτελουμενο απο τρεις γιρλαντες. Στην επιγραφη μπορουσε κανεις να διαβασει: D(iis) M(anibus) [...] Manli(us)... Και εδω ακολουθηθηκε η ιδια διαδικασια οπως και με την επιγραφη της τομης 3. Οι Τυνησιοι αρχαιολογοι στεκονταν πανω απο το σκαμμα οπως τα ορνεα που περιμενουν να τραφουν απο το κουφαρι. Μολις που προλαβαν ο Τ. και οι τρεις εργατες του να βγαλουν την πλακα απο την τομη. Μεσα σε ενα λεπτο, ειχε ηδη εξαφανιστει! Ευτυχως που ο Τ. ειχε προλαβει να κανει την καταγραφη της...
Bazina Nr. 1, Νοεμβριος 2008 (www.philippfreiburg.blogspot.com) Εν συνεχεια, και αφου και αυτο το σκαμμα δεν εβγαλε επιπλεον ευρηματα, αποφασιστηκε να εγκαταλειφθει και ο Τ. να ανοιξει καινουργια τομη προς τα νοτια, και κατα μηκος του τειχους. Κατω απο το υπαρχον τιεχος, στο σημειο εκεινο, υπηρχε ενα αλλο τειχος, το οποιο πηγαινε διαγωνια. Επρεπε να μελετηθει.
Ετσι, με τους 3 εργατες, ξεκινησαν δουλεια σε καινουργια τομη. Ο πιο δυνατος απο τους τρεις εσκαβε με την αξινα. Ο αμεσως επομενος απο αυτον, φτυαριζε. Εναλαξ οι δυο τους μετεφεραν τα χωματα με το καροτσακι. Ο τριτος ηταν ο πιο ηλικιωμενος. Μια σειρα δοντια απο το πανω μερος του στοματος του ελειπε. Ηταν σαν μαιμουδακι, οταν γελαγε! Του αρεσε να πειραζει τους αλλους δυο, πετωντας τους χαλικια. Κουτσα στραβα παντως, συννενοουνταν με τον Τ., τον οποιο και πρεπει να συμπαθησαν.
Μεσα σε μια μερα, εβγαλαν τη δουλεια. Ενας εσκαβε με την αξινα. Ο επομενος μαζευε τα χωματα με το φτυαρι. Ο τριτος αδειαζε το καροτσακι με τα χωματα λιγα μετρα παραπερα. Και οι τρεις τους ειχαν τον νου τους, μηπως βρεθει τιποτε. Θραυσματα απο κεραμεικη, πετραδακια απο μωσαικα και οστα εβρισκαν μονιμως.
Ειχαν ανοιξει μια σχεδον τετραγωνη τομη 2x2 m. Η στρωματογραφια της φαινονταν στις απεναντι δυο πλευρες που δεν εφαπτονταν του τειχους. Ανα ενα περιπου μετρο, ο Τ. επαιρνε μετρησεις με το βαθυμετρο, το οποιο τοποθετουσε πανω σε ενα τριποδο. Στην αρχη ειχαν καστανο χωμα με χαλικια. Ακολουθως κοκκινωπο-καστανερυθρο. Μετα ενα στρωμα μονο χαλικια και μικρες πετρουλες. Εν συνεχεια γκριζο. Οι εργατες εκοβαν τα στρωματα, οπως ο θεριστης οργωνει το χωραφι με το δρεπανι του. Ενα ενα εφευγαν, σαν φετες ψωμιου, αφου πρωτα ειχαν καταγραφει και μετρηθει.
Καποια στιγμη, η αξινα χτυπαει σε πετρα. Οι εργατες σταματουν και ο Τ. πλησιαζει πιο κοντα. Τι ειναι; - "Bazina...", μουρμουριζει ο πιο δυνατος απο τους τρεις. Τι εννοουσε; Μπαζινες ονομαζουν τα ταφικα κυκλικα κυλινδρικα οικοδομηματα των προρωμαικων χρονων που βρισκονται στην Νουμιδια. Κατα την καμπανια 1999 ειχε βρεθει επισης ενα παρομοιο κτισμα (βλ. εικονα κειμενου). Διολου παραξενο, αφου εκει κοντα ειναι η νεκροπολη, οπως αναφερθηκε. Τοσο ο Τ., οσο και οι εργατες, ησαν πολυ ενθουσιασμενοι. Ειχαν τον ζηλο να συνεχισουν την ανασκαφη. Η δευτερη αυτη μπαζινα, εδειχνε να ειναι λιγο πιο μεγαλη απο την πρωτη. Ασφαλως και θα παρειχε πλουσια στοιχεια σχετικα με την τεχνοτροπια κια τον σκοπο της κατασκευης της. Πρωτα ομως επρεπε να περιμενουν τι θα πουν και οι αρμοδιοι της ανασκαφης. Ο Τ. ειδοποιησε προωτα τον υπευθυνο των εργασιων του τειχους. Μολις εφτασε στον χωρο, εμεινε καγκελο. Σοκαρισμενος, απαντησε στον Τ., οτι δεν επιτρεπεται να ανασκαψουν περαιτερω κτισματα του τυπου αυτου στην νεκροπολη. Αυτο, βαση ρητρας στο συμβολαιο που ειχαν κανει με τις Αρχες της Τυνησιας. Ο Τ. εδωσε σημα στους εργατες να ριξουν χωμα και να θαψουν το κτισμα. Περιλυποι και αυτοι, που εχαναν την ευκαιρια να ανασκαψουν ενα τοσο σημαντικο τμημα του παρελθοντος της χωρας τους, επραξαν το κατ αναγκην.
Κοντευε 5 το απογευμα. Ολη την μερα ο καιρος ηταν ηλιολουστος και εκανε πολυ ζεστη. Ξαφνικα, και ενω οι εργατες με βαρια καρδια σκεπαζαν την μπαζινα, ο ουρανος αρχισε να σκοτεινιαζει. Ο αερας εγινε ξαφνικα παγερος και πυκνα μαυρα συννεφα σταθηκαν απειλητικα πανω απο τα κεφαλια τους. Το σκηνικο θυμιζε καταπληκτικα την γνωστη σκηνη απο την ταινια "Raiders of the lost ark", αλλα απο την αναποδη. Τα συννεφα και οι βροντες μαζευονται πανω απο τα κεφαλια των πρωταγωνιστων της ταινιας, ενω ξεθαβουν το οικοδομημα. Στην περιπτωση της μπαζινας ηταν διαφορετικα. Αν ο Τ. ηταν θρησκοληπτος και πιστευε σε δοξασιες, θα ορκιζοταν οτι υπηρχε μια... ανωτερη θεικη δυναμη, η οποια εκδηλωνε την λυπη η´ την οργη της για το οτι καποιοι απαγορευσαν να ερθει στο φως ενα αρχαιολογικο μνημειο, το οποιο θα παρειχε πληροφοριες σχετικες με τον πολιτισμο των Νουμιδων! Μολις προλαβε η μικρη ομαδα να σκεπασει το κτισμα, να μαζεψει τα εργαλεια, να τα κλειδωσει στην αποθηκη και να φυγει. Με το που μπηκε ο Τ. στο αυτοκινητο μαζι με τους υπολοιπους, αδειασαν οι ουρανοι! Ανεβηκαν την ανηφορα που οδηγουσε στα σπιτια που φιλοξενουνταν με μεγαλη δυσκολια, γιατι το νερο της βροχης ερχοταν σαν χειμαρος καταπανω τους. Ο χωματοδρομος ειχε μετατραπει σε λασπωδες εδαφος, παρασερνοντας μεγαλες πετρες στο διαβα του, οι οποιες χτυπουσαν το μικρο κονβοι και παρα λιγο να προκαλεσουν σοβαρες ζημιες στα οχηματα! Οι εντονες νεροποντες συνεχιζονταν ολο το βραδυ. Η κατασταση αυτη κρατησε αρκετες μερες. Οι δυνατες βροχες αρχιζαν παντα το απογευμα, κρατουσαν ολο το βραδυ και τις πρωινες ωρες, η δουλεια των σκαπανεων δυσχεραινονταν απο τις λασπες που σχηματιζονταν.
Ο Τ. ηταν παρα ταυτα ακομα απασχολημενος με το θεμα της μπαζινα. Ηθελε να μαθει περι τινος επροκειτο στο περιφημο συμβολαιο, για το οποιο γινονταν λογος. Η ευκαιρια του δωθηκε, οταν ο Κριστιαν, ενας απο τους πιο συμπαθεις συνεργατες της ανασκαφης και εκ των πρωτεργατων της ερευνας στην Τυνησια, εμφανιστηκε στο Τεμπουρσουκ. Ενα βραδυ λοιπον, ενω ολοι οι υπολοιποι της ομαδας ηταν απασχολημενοι, ειτε με κουτσομπολια, ειτε με κρασοκατανυξεις, ειτε με φλερτ, ο Τ. βρηκε μια προφαση για να μιλησει με τον Κριστιαν, το οποιο γνωριζε απο την σχολη και την προηγουμενη καμπανια. Η ιστορια εχει λοιπον ως εξης:
Το φθινοπωρο του 1991 ειχε διοργανωθει μια εκδρομη στην Τυνησια στην οποια συμμετειχαν, μεταξυ αλλων, ο διευθυντης της σχολης και δυο διδακτορικοι φοιτητες του - εκ των οποιων ο ενας ηταν ο Κριστιαν. Οι δυο διδακτορικοι εμειναν εκστασιασμενοι απο τα μνημεια της Thugga, τα οποια τους ωθησαν να κανουν τις διατριβες τους. Σκεφτηκαν δε, οτι η σχολη τους θα μπορουσε να αναλαβει ερευνες στην περιοχη. Ενας απο τους διδακτορικους, μαζι με τον διευθυντη της σχολης, ανελαβαν να ερθουν σε διαπραγματευσεις τοσο με το γερμανικο αρχαιολογικο ινστιτουτο της ρωμης, οσο και με την εφορεια αρχαιοτητων της περιοχης, προισταμενος της οποιας ηταν καποιος κυριος Μουσταφα. Ο τελευταιος δεν ειχε κανενα προβλημα με τους γερμανους. Τους διαβεβαιωσε οτι θα μπορουσαν να εργαστουν οπου επιθυμουσαν. Ετσι ο Κριστιαν ασχοληθηκε με το forum της πολης, μιας και η ναοδομια της αγορας ηταν το θεμα της διατριβης του. Ο αλλος διδακτορικος ασχοληθηκε με τις οικιες με τα μωσαικα. Η πρωτη καμπανια ελαβε χωρα το 1996. Οσον αφορα το συμβολαιο μεταξυ της σχολης και της τοπικης εφορειας αρχαιοτητων, αυτο περιειχε σε πολλα σημεια ασαφειες. Περαστικε για ενα κοιταγμα απο ομαδα εμπειρογνωμωνων δικηγορων του παν/μιου και αυτο ηταν ολο. Σε ερωτηση του Τ., εαν καποιος απο τα μελη της ανασκαφικης ομαδας γνωριζει τι οριζει ο αρχαιολογικος νομος της Τυνησιας για το υπο ποιες προυποθεσεις επιτρεπεται να εργαζονται ξενα επιστημονικα ιδρυματα και αλλοδαποι επιστημονες στη χωρα, ελαβε αρνητικη απαντηση! Θαυμασια! Οταν ομως ο κυριος Μουσταφα ερχεται και σταματαει την δουλεια στην μπαζινα με νομικα επιχειρηματα, σημαινει οτι ο τυπος εχει ολοκληρη ομαδα δικηγορων πισω του. Και απο την θεση που ειναι, κοβει και ραβει. Αλλωστε στο δικο του πεδιο παιζει.
Σε προταση του μικρου φοιτητακου Τ. προς τις καραβανες της ομαδας, οτι η σχολη χρειαζεται εμπειρο, καταξιωμενο δικηγορο με απταιστη γνωση της γαλλικης, ισως δε και της αραβικης, συν επικυρωμενο αντιγραφο του αρχαιολογικου νομου της χωρας, ελαβε συγχαρητηρια για την ιδεα! Οι βετερανοι της ανασκαφης συμφωνησαν μαζι του και του εδωσαν και δικιο! Ο κυριος Μουσταφα και οι τυνησιακες αρχαιολογικες αρχες θελαν να δωσουν εμφαση στον προρωμαικο πολιτισμο, ωστε να στηριξουν την εθνικη αρχαιολογια στην χωρα τους και την θεωρια, οτι οι σημερινοι Τυνησιοι καταγονται απο τους αρχαιους Νουμιδους. Για αυτο και ειχαν βαλει ρητρα που απαγορευε στην ομαδα του Τ. να ανασκαψει οτιδηποτε το νουμιδικο.
Απο την επομενη αποστολη παντως, του 2001, αλλαζαν τα πραγματα. Στην αυγη του 21ου αιωνα, το ερευνητικο προγραμμα στην Thugga περναει στα χερια αλλου επιστημονα. νεο συμβολαιο, πιθανον με τις παραπανω προυποθεσεις, θα δημιουργηθει. Ο νεος διευθυντης εχει ηδη πολυ καλες επαφες με την γερμανικη πρεσβεια στην Τυνιδα, οποτε δεν αναμενονται προβληματα με τις τοπικες αρχες. Επισης ενδιαφερεται περισσοτερο για την ρωμαικη εποχη και την υστερη κλασσικη αρχαιοτητα στην περιοχη. Οσο για τον μεχρι πρωτινως διευθυντη της ανασκαφης και τον συναδελφο του, διευθυντη της σχολης, συνταξιοδοτουνται σε 6 χρονια απο την νεα καμπανια και δεν θελουν να αφηνουν πισω τους μισοτελειωμενες δουλειες. Ειναι βλεπεις και η δημοσιευση των πεπραγμενων που πρεπει να γινει...
Και ο Τ.; Κανενας απο αυτους δεν ξανασχοληθηκε μαζι του, παρολο που εκδηλωσε ενδιαφερον να συμμετασχει σε μια τριτη αποστολη και να συνδραμει στην δημοσιευση των πεπραγμενων των τελευταιων αποστολων. Απο τον Οκτωβριο του 2000 αλλαξε σχολη και πολη. Δεν ειχε για αυτον κανενα νοημα πλεον να καθεται σε ενα ινστιτουτο με ανθρωπους που τον συκοφαντουσαν. Επιπλεον στη νεα του σχολη, οι βιβλιοθηκες ησαν καλυτερα επανδρωμενες. Οσο για τους υπολοιπους της ομαδας; Η γλειφτρα φοιτητρια συμμετεχει στην δημοσιευση των πρακτικων. Η φοιτητρια που κοιμοταν στο σκαμμα επισης. Και τωρα συμμετεχει σε μια ανασκαφη στην Αιγυπτο. Μια αλλη, που εχωνε την μυτη της σε ξενες υποθεσεις, εγινε διδακτορικος. Ενας φοιτητης που παριστανε τον εμπειρο και δεν επαιρνε απο συμβουλες και υποδειξεις, κανει επισης διδακτορικο και συμμετειχε σε αλλες ερευνες στο εξωτερικο. Μια φοιτητρια τελος, η οποια μολις τελειωνε τις σπουδες της τοτε και δεν ειχε συμμετασχει ποτε της σε τετοιου ειδους δουλειες, οχι μονο εκπονει τωρα διατριβη, αλλα εχει και καιριο ποστο στην νεα συνθεση της ομαδας. Συμμετεχει και αυτη στην δημοσιευση των πεπραγμενων, καθως και σε αλλες ανασκαφες στο εξωτερικο. Ο δε Τ. συνεχιζει να περναει απο χιλια μυρια κυματα, και να φτυνει αιμα.
Αρχες Οκτωβρη 2000, το πλοιο Habib αναχωρει απο το λιμανι της Τυνιδας με προορισμο την Γενοβα. Ο Τ. καθεται στο καταστρωμα και απολαμβανει τον απογευματινο ηλιο. Αυτο ειναι το τελευταιο του ταξιδι στην Τυνησια. Απο τοτε δεν ξαναεπισκεφτηκε την χωρα αυτη. Μονο οι αναμησεις του απο εκεινη της εποχη του εμειναν. Οι αναμνησεις απο την δουλεια κατω απο τον ηλιο, αλλα και στις δροσερες αποθηκες, που φυλασσονταν η κεραμεικη. Απο τις εκδρομες σε διαφορες αλλες αρχαιες πολεις. Και απο τα τραγουδια των κατοικων του Τεμπουρσουκ που γιορταζαν τους γαμους τους, ενω η ομαδα του Τ. καθοταν τα δροσερα βραδια στην ταρατσα του αρχηγειου, κατω απο τον εναστρο ουρανο, ακουγοντας τους...
Οσο για την δευτερη μπαζινα, αυτη ειναι ακομα στη θεση της, κατω απο καμποσα μετρα γης. Κανενας δεν ξερει που ακριβως βρισκεται. Κανενας δεν εχει ασχοληθει με αυτην. Ισως καποια μερα να ερθει καποιος αρχαιολογος με αγνη καρδια και ζηλο να γνωρισει αρχαιους πολιτισμους. Και μπορει να την βρει. Ο Τ. θυμαται ακομη που ειναι παντως...
Keine Kommentare:
Kommentar veröffentlichen