Sonntag, 12. Juli 2009

ΤΣΑΡΚΕΣ ΣΤΗΝ ΑΡΓΟΛΙΔΑ.

Τον Αυγουστο του 2000, λιγες εβδομαδες πριν αναχωρησει για την δευτερη και τελευταια του αποστολη για Τυνησια (βλ. προηγουμενα κειμενα), ο Τ. βρηκε χρονο για να ταξιδεψει στην Ελλαδα και να δει τους δικους του. Λογω επαγγελματικων υποχρεωσεων, δεν μπορουσε να επισκεπτεται την χωρα του οποτε ηθελε. Ειδικα τα καλοκαιρια ηταν πολυ δυσκολα. Την τελευταια φορα που ειχε περασει καλοκαιρι στην Ελλαδα ηταν πριν απο 2 χρονια (το 1998). Αλλα 2 χρονια θα περνουσαν απο το 2000 για να ξαναταξιδεψει στην πατριδα. Με την ευκαιρια των Ολυμπιακων Αγωνων του 2004 στην Αθηνα, κατορθωσε να ξαναερθει. Ετσι ειχε εξελιχθει η κατασταση στη ζωη του.
Απο την Αθηνα ταξιδεψε οδικως σε εναν τοπο γνωριμο απο τα παιδικα του χρονια. Περασαν απο την Ελευσινα, τα Μεγαρα και την Κορινθο. Εν συνεχεια μπηκε στον νομο Αργολιδος (βλ. εικ. 1). Εμεινε μαζι με τους δικους του στο παλιο σπιτακι του μπαρμπα, μεταξυ Αργους και Ναυπλιου. Σε πολυ καλη μερια, με ισες περιπου αποστασεις και συνδεσεις με αλλες σημαντικες περιοχες.
Εικ.1, Χαρτης με τους νομους Αργολιδος και Κορινθιας.
Υπηρχε αρκετος χρονος και για καλοκαιρινα μπανια, και για εξορμησεις στους τριγυρω αρχαιολογικους χωρους. Αυτο ειναι το θετικο στο νομο Αργολιδας, οτι πολυ σημαντικες αρχαιολογικες περιοχες ειναι ολες μαζι μαζεμενες. Ο νομος δεν ειναι μακρια απο την Αθηνα, ειναι ευκολα προσβασιμος, σχετικα οικονομικος και προσφερει ενα σωρο δυνατοτητες. Επισης ειναι ενας απο τους πιο πλουσιους σε παραγωγη γεωκτηνοτροφικων προιοντων νομους. Απο αρχαιολογικςη πλευρας, ο Τ. χωριζει τον νομο σε δυο μερη. Το βορειο μερος, που βρεχεται απο τον Σαρωνικο, περιλαμβανει την Κορινθο, την Νεμεα, την Επιδαυρο, το Φραγχθι και την Ερμιονη. Το νοτιο μερος βρεχεται απο τον Αργολικο κολπο. Σε αυτο ανηκουν τα μυκηναικα ανακτορα των Μυκηνων, της Τιρυνθας, της Μιδεας, της Ασινης. Επισης δε το Ηραιο, η Λερνα, το Αργος, τα Δενδρα, το Μπερμπατι (βλ. εικ. 1).
Οι Μυκηνες και η Τιρυνθα ειναι δυο απο τα σημαντικοτερα κεντρα του πολιτισμου της ηπειρωτικης Ελλαδος της εποχης του Χαλκου που ονομαστηκε μυκηναικος. Επιγραφες στην λεγομενη Γραμμικη Γραφη Β που ευρεθησαν και αναγνωστηκαν, απεδειχθει απο τον αρχιτεκτονα Μαικλ Βεντρις οτι ησαν γραμμενες σε μια πρωιμη μορφη της ελληνικης. Οι Μυκηναιοι ησαν επομενως ελληνικο φυλλο που λιγο μετα τα μεσα της 2ης χιλ. π. Χ. δημιουργησε μονιμες εστιες κατοικιας, ταφικα εθιμα και μνημεια, πολιτικη και στρατιωτικη ιεραρχια, εμπορικη και γραφειοκρατικη οργανωση. Η αρχουσα ταξη εμενε σε ανακτορα, διακοσμημενα με τοιχογραφιες κυνηγιου και τελετουργηκων πομπων, κατα τα προτυπα της μινωικης Κρητης. Γυρω απο τα ανακτορα υπηρχαν κατοικιες και εργαστηρια. Ησαν σα μικρες πολεις, περιτειχισμενες με τερατιους, ορθογωνιους λιθους. Τα τειχη αυτα ησαν τοσο μεγαλα και εντυπωσιακα, που οι ανθρωποι της κλασσικης αρχαιοτητας που τα εβλεπαν, καθοτι ειχαν διατηρηθει, νομιζαν οτι τα εχτισαν οι Κυκλωπες. Για αυτο και τα ονομασαν κυκλωπεια.
Τα δυο ανακτορα τα ειχε δει και παλιοτερα ο Τ. Αλλα δεν υπηρχε προβλημα στο να τα ξαναδει. Μια περιηγηση στον χωρο των Μυκηνων (εικ. 2) αξιζει παντα τον κοπο. Τι να προωτοθαυμασει κανεις εκει; Την θεση στην οποια κτιστηκαν, αναμεσα σε βουνα, την εντυπωσιακη πυλη των λεοντων, που οταν την περιδιαβαινεις, εχεις την εντυπωση οτι γυρισες πισω στο χρονο και νομιζεις οτι βλεπεις μπροστα σου τα φαντασματα του Ατρεα και του Αγαμεμνονα; Τους ταφικους κυκλους που ανεσκαψε ενας γερμανος εμπορος ονοματι Ερρικος Σλημαν, με τα ομηρικα επη υπο μαλης; Η´ τους εξισου εντυπωσιακους θολωτους ταφους γυρω απο το ανακτορο; Αν και μικροτεροι απο τις πυραμιδες της φαραωνικης Αιγυπτου, ειναι επισης γοητευτικοι και συναρπαστικοι ως τεκμηρια μηχανικης κατασκευαστικης της εποχης τους.
Ο Σλημαν ανεσκαψε τον ταφικο κυκλο εντος των τειχων που χρονολογειται στον 16ο. αι. π. Χ. Στο φως εφερε πληθος αντικειμενων: Κεραμεικη, μπρουντζινα εργαλεια, σκευη και οπλα, κοσμηματα, σφραγιδολιθους. Πολλα απο αυτα τα αντικειμενα ειτε ειναι εισαγωμενα, ειτε εχουν ως προτυπα τους τεχνεργα απο αλλους πολιτισμους, κυριως δε της μινωικης Κρητης. Καποια στιγμη, οι μυκηναιοι Ελληνες εγιναν τοσο ευρωστοι και ισχυροι, που κατελαβαν τα νησια του Αιγαιου. Μυκηναικα ανακτορα, το καθε ενα ανεξαρτητο απο το αλλο, σε σημειο που να σκεφτεται κανεις οτι επροκειτο για φεουδα, εχουν βρεθει στην Πυλο, στη Βοιωτια, προσφατως δε στον Βολο και την Σπαρτη. Η Βοιωτια, με κεντρα της τον Ορχομενο, την Θηβα και τον Γλα ειναι μια ακομη περιοχη, η οποια θα μπορουσε να θεωρηθει εξισου ισχυρη οικονομικα, πολιτικα και στρατιωτικα με την Αργολιδα, στην οποια, οπως αναφερθηκε, συνυπαρχουν οι Μυκηνες, η Τιρυνθα, η Ασινη και η Μιδεα. Οι μυκηναιοι οχι μονο εξαπλωσαν την κυριαρχια τους στο Αιγαιο, αλλα ανελαβαν και τον εμπορικο ρολο των μινωιτων ναυτικων. Απο τον 14ο. αι. π.Χ. και στο εξης, οι μυκηναιοι συναλλασονταν με τις μεγαλες αυτοκρατοριες της Εγγυς Ανατολης, οπως η Αιγυπτος της 19ης Δυναστειας, η κασσιτικη Βαβυλωνα, η ασσυριακη και χεττιτικη αυτοκρατορια. Γυρω στα 1200 π. Χ., ομως, τα μυκηναικα ανακτορα καταστραφηκαν. Η αναμνηση τους επεζησε στους ελληνικους μυθους και τα ομηρικα επη. Αυτα που διαβασε και πιστεψε ο γερμανος εμπορος.
Το ανακτορο της Τιρυνθος ειναι επισης εντυπωσιακο, και φυσικα διαφορετικο απο αυτο των Μυκηνων. Η εισοδος του ειναι καπως μακροστενη και βγαζει στον ανοικτο χωρο του κυριως μεγαρου. Στο πισω μερος του, στην βορεια πλευρα, υπαρχει ενας μακροστενος χωρος, στον οποιο οι προσφατες ανασκαφες εχουν εντοπισει ταφες, οικιες, κεραμεικη και αλλα ευρηματα απο την περιοδο μετα την καταστροφη του ανακτορου. Οι επιστημονες παντως ακομα προβληματιζονται για την συναθροιση πολλων ανακτορων σε μια περιοχη (π.χ. Μυκηνες, Τιρυνθα, Μιδεα και Ασινη στην Αργολιδα, Θηβα, Ορχομενος και Γλα στην Βοιωτια).
2 χλμ. πιο περα απο το ανακτορο της Τιρυνθας βρισκεται ο μικρος της θολωτος ταφος. Η προσβαση ειναι δυσκολη και η απογοητευση του Τ. μεγαλη, μολις διαπιστωσε οτι το κτισμα αυτο χρησιμοποιειται ως αφοδευτηριο και χωρος γκραφιττι. Και σιγουρα αυτοι που νομιζουν οτι ο ταφος ειναι τουαλετα, δεν πρεπει να ειναι αλλοδαποι τουριστες...
Ενας αλλος μικρος θολωτος ταφος, πανομοιοτυπος με αυτον της Τιρυνθας σε μεγεθος και κατασκευη, βρισκεται στην αρχαια Προσυμνα, η οποια ειναι κοντα στο Μπερμπατι. Μερικοι δε ταυτιζουν Προσυμνα και Μπερμπατι. Την περιοχη επισκεφτηκε ο Τ. το καλοκαιρι του 2002. Ειναι ολοκληρο ταξιδι, αμα δεν ξερεις που και πως ακριβως να φτασεις εκει. Τελικα ειδε μια πινακιδα και σταματησε. Προχωρησε μερικα μετρα πεζος, αναμεσα σε πυκνη βλαστηση, μαζι με τον κυρ Γιαννη. Σε ενα μικρο ρυακι μπροστα τους, το οποιο ειχε στερεψει, ο δρομος σχηματιζε μια διχαλα. Πηγαν αριστερα. Τελικα βρηκαν το ταφικο μνημειο μεσα στο δασακι, σκεπασμενο με φυλλα. Η οροφη ειχε πεσει. Κατα τα αλλα, διατηρουνταν σε καλη κατασταση. Μετα προχωρησαν με το αυτοκινητο, με την ελπιδα να εντοπισουν τον αρχαιο οικισμο. Απο το χωμα της Προσυμνας παραγονταν ο πηλος, με τον οποιο κατασκευαζονταν οι εικονογραπτοι κρατηρες με παραστασεις αρματων και ταυρων που εξαγονταν ως προιοντα πολυτελειας στην Κυπρο της υστερης εποχης του χαλκου.
Εκτος απο τους θολωτους ταφους υπαρχει και ενας αλλος τυπος ταφικων κτισματων στη μυκηναικη εποχη. Ειναι οι λεγομενοι θαλαμοειδεις. Αποτελουνται απο εναν μακρη διαδρομο που οδηγει σε υπογεια καμαρα κατω απο το εδαφος. Τετοιοι ταφοι εχουν βρεθει στα Δενδρα, λιγα χιλιομετρα πριν την Μιδεα. Το καλοκαιρι του 2000 τους ειδε ο Τ. Σε ενα απο αυτους τους ταφους βρεθηκε μια ολοσωμη πανοπλια απο χαλκο και ενα κρανος απο δοντια καπρου. Τα ευρηματα αυτα εκθετονται στο αρχαιολογικο μουσειο του Ναυπλιου.
Τα Δενδρα τα επισκεφθηκε ενα απογευμα, ερχομενος απο το βουνο που ειχε κτιστει η Μιδεα. Ο δρομος δεν ειναι ευκολος για ενα συμβατικο αυτοκινητο. Η θεα ομως αξιζει τον κοπο και με το παραπανω. Η χτισμενη ψηλα στο βουνο Μιδεα, προσεφερε ασφαλεια στους τοτε κατοικους της. Απο ολες τις μεριες μπορουσαν να βλεπουν τις κατω περιοχες και να παιρνουν εγκαιρως μετρα σε περιπτωσεις απειλης απο εχθρους. Την περιοχη επισκεφθηκε και το 2000 και το 2002.
Στην Ασινη βρεθηκε ομως μονο το 2000 ο Τ. Εντελως διαφορετικη η περιπτωση της. Το μικρο οικημα, που επανακατοικηθηκε σε πολυ υστεροτερους χρονους, ειναι κυριολεκτικα χυμα στο κυμα! Και η θεα και η τοποθεσια του ειναι καταπληκτικες. Ισως να υπηρχε και μυκηναικο λιμανι εκει κοντα...
Σιγουρα θα υπηρχε λιμανι στη Ναυπλια, κοντα στο ανακτορο της Τιρυνθας, το οποιο σημερα εχει μια αποσταση λιγων χιλιομετρων απο την θαλασσα. Ακριβως απεναντι απο την Τιρυνθα βρισκεται η Λερνα. Η περιοχη ειναι πολυ πιο γνωστη απο την μυθολογια, καθως αποτελεσε το πεδιο διετελεσης του δευτερου αθλου του Ηρακλη εναντια στο τερας Λερναια Υδρα! Για τους αρχαιολογους, η Λερνα ειναι σημαντικη λογω της ανακαλυψης του "house of the tiles", ενος κτισματος διοικητικου χαρακτηρα της πρωιμης εποχης τους χαλκου. Εκει βρεθηκαν σφραγιδολιθοι, οι οποιοι ειχαν την ιδιοτητα που εχουν οι σημερινες σφραγιδες σημερα. Επικυρωση εμπορευματων σε τοσο πρωιμη εποχη.
Τα αρχαια της πολης του Αργους, οπως το θεατρο της, δεν μπορουν να αφησουν κανεναν ασυγκινητο. Το ιδιο ισχυει και για την ιστορια της πολεως κατα τους νεωτερους χρονους. Το μουσειο του Αργους προσφερει σημαντικο υλικο για τον μελετητη της τοπικης κεραμεικης της γεωμετρικης εποχης. Αν το αρχαιολογικο μουσειο του Ναυπλιου συγκαταλεγει την πανοπλια των Δενδρων στα σημαντικοτερα εκθεματα του, το αδελφακι του στο Αργος εχει να επιδειξει μαι σιδερενια, καλα διατηρημενη πανοπλια του 8ου αι. π. Χ. Σε τελικη αναλυση, και οι δυο πολεις ειναι αξιολογες και σημαντικες. Ο ανταγωνισμος υπαρχει μονο μεταξυ των ντοπιων. Η αληθεια βεβαια ειναι, οτι το Ναυπλιο ερχεται πιο τουριστικο, καθοτι βρισκεται και πιο κοντα στη θαλασσα. Εχει κι αυτο την δικια του ιστορια, καθοτι ειχε επιλεγει ως πρωτευουσα του νεοσυστατου ελληνικου κρατους μετα το τελος του Αγωνα. Επισης βρηθει μνημειων απο της Βενετοκρατιας. Εκτος απο το Μπουρτζι, το Ναυπλιο εχει να επιδειξει το Παλαμιδι ως καστρο αντιστοιχο με το καστρο του Αργους.
Εικ.2, Πανοραμα των σημαντικοτερων μνημειων των Μυκηνων.
Τις χρονιες που βρισκοταν στην Αργολιδα, ο Τ. επισκεφτηκε και την Επιδαυρο. Ο αρχαιολογικος χωρος βρισκεται σε ειδυλιακο μερος, γεματο πευκα και αλλα δεντρα. Εκτος απο το θεατρο, το μεγαλυτερο, γνωστοτερο και καλυτερα διατηρημενο, ο χωρος πλουτιζεται απο μνημεια που μαρτυρουν την χρησιμοτητα του ως ιερο του θεου της υγειας και της ιατρικης Ασκληπιου. Το δε μουσειο ειναι μεν μικρο, αλλα αξιολογο και γεματο αρχιτεκτονικα μελη απο τα μνημεια του ιερου.
Το 2002, ενω εγκατελειπε την Αργολιδα για να φτασει στην Αθηνα, ο Τ. αποφασισε να περασει απο την Νεμεα. Τοσο το μουσειο, οσο και ο αρχαιολογικος χωρος του ιερου και του σταδιου ειναι εντυπωσιακοι. Ισως γιατι οι Αμερικανοι που διευθυναν μεχρι προτινος ανασκαφες στην περιοχη, εριξαν πολλα λεφτα. Το αποτελεσμα ειναι η συστηματικη, οργανωμενη δουλεια και ενα μουσειο, υποδειγματικο για το ειδος του και ειδικα για τα ελληνικα δεδομενα!
Αναχωροντας απο την Νεμεα, που εμεινε στην ιστορια χαρις στον πρωτο αθλο του Ηρακλη, την παλη του με το ομωνυμο λιονταρι, ο Τ. κατευθυνθηκε προς την Κορινθο. Χρονος μπολικος υπηρχε για μια επισκεψη στο τολικο μουσειο και τον παρακειμενο αρχαιολογικο χωρο της πολης, η οποια ακμασε στους πρωιμους ιστορικους χρονους, αλλα και κατα την ρωμαικη εποχη. Στο μουσειο μπορει κανεις να θαυμασει αριστουργηματα της αρχαικης τεχνης, οπως η τοπικη κεραμεικη, που αποτελειται κυριως απο ολπες (ειδος κανατας), αλαβαστρα και αρυβαλλους (μικρα αγγεια) διακοσμημενα με μυθικα πλασματα και μοτιβα στον λεγομενο ανατολιζοντα ρυθμο. Οι προθηκες και οι επιγραφες ηταν του...περασμενου αιωνα, αλλα αυτα συμβαινουν οτι δεν διατιθενται χρηματα για τον εκμοντερνισμο ενος χωρου που δεχεται καθημερινα πληθος επισκεπτων απο ολα τα μηκη και πλατη της γης...
Σε γενικες γραμμες παντως, το εφορο εδαφος και η ευκολη προσβαση απο και προς την θαλασσα ειναι καποιες εκ των προυποθεσεων, για τις οποιες οι ανθρωποι απο την αρχαιοτητα επελεξαν να μεινουν μονιμα στην Αργολιδοκορινθια. Ευρηματα της παλαιολιθικης εποχης εχουν εντοπιστει στο Φραχθι. Κατα την νοελιθικη και πρωιμη εποχη του χαλκου, υπηρξαν οικισμοι στου Κορακου, τη Λερνα, την Τιρυνθα. Οι οικισμοι πληθυναν με την ακμη των μυκηναικων κεντρων στην περιοχη. Μπορει με το τελος της εποχης του χαλκου να εγκαταλειφθηκαν τα ανακτορα, οι ανθρωποι ομως συνεχισαν να μενουν εκει. Κατα την πρωιμη εποχη του σιδηρου, το Αργος εξελιχθηκε σε σημαντικο κεντρο. Αυτο πιστοποιουν τα χαλκινα ευρηματα και η κεραμεικη της γεωμετρικης περιοδου, που εχουν αυστηρα τοπικα τεχνικα χαρακτηριστικα. Λιγο αργοτερα η Κορινθος αναπτυχτηκε σε σημαντικο κεντρο παραγωγης αγγειογραφιας. Η πολη αυτη ηταν μια απο τις πλουσιοτερες της Ελλαδος απο τους αρχαικους ως και τους ρωμαικους χρονους. Απο την κλασσικη εποχη και μετα, η Επιδαυρος απεκτησε αιγλη ως πανελληνιο ιερο του Ασκληπιου. Πανελληνιο χαρακτηρα ειχαν και οι αθλητικοι αγωνες στη Νεμεα.
Σε τελικη αναλυση, η Αργολιδα απο την προιστορικη περιοδο και περα, εχει μελετηθει διεξοδικα απο αρχαιολογους, ιστορικους, λαογραφους, γεωλογους. Αν υπαρχει κατι επιπλεον, αυτο πρεπει να το γνωριζουν σιγουρα οι επιτοπιες υπηρεσιες.
(Σ. σ.: Οι εικονες προερχονται απο την ιστοσελιδα www.archaeologie.uni-web.org)

Keine Kommentare:

Kommentar veröffentlichen