ΤΟ ΙΣΡΑΗΛ ΚΑΙ Η ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ.

Απο παιδι ηθελε ο Τ. να ταξιδεψει στις χωρες της Μεσογειου. Οι συροπαλαιστινιακες ακτες (Levante) δεν αποτελουν εξαιρεση. Προκειται για αυτην την στενομακρη λωριδα ξηρας που συνορευει βορεια με την Τουρκια, ανατολικα με το Ιρακ και την Ιορδανια και νοτια με την χερσονησο του Σινα και την Αιγυπτο. Στα δυτικα βρεχεται απο την Μεσογειο. Στα εδαφη του συμπεριλαμβανονται ποταμια, οπως ο Οροντης και ο Ιορδανης. Επισης δε, οι θαλασσες της Γαλιλαιας και η Νεκρα Θαλασσα, που αποτελει το συνορο μεταξυ Ιορδανιας και Ισραηλ. Η περιοχη ηταν το νοτιοδυτικο απολιγμα της γονιμης ημισελινου, κατα την νεολιθικη εποχη (7.000 π.Χ.).

Την σημερινη εποχη, δεν ειναι καθολου ευκολο για τον ταξιδιωτη που επιθυμει να γνωρισει απο κοντα τις περιοχες αυτες στις οποιες ακμασαν σπουδαιοι πολιτισμοι, να ταξιδεψει στις χωρες, στις οποιες οι πολιτισμοι αυτοι εντασσονται. Υπαρχουν π.χ. μικροπροβληματα μεταξυ Τουρκιας, Συριας και Ιρακ, οσον αφορα την υδροδοτηση απο τον Εφρατη, αλλα και αψιμαχιες με Κουρδους. Μεταξυ Λιβανου, Ισραηλ και Συριας υπαρχουν επισης πολιτικες εντασεις. Αν θελεις π.χ. να ταξιδεψεις στη Συρια και μετα στο Ισραηλ, η´ αν θελεις απο το Ισραηλ να πας στην Συρια η´ το Λιβανο, εχεις προβλημα. Οι αρχες των χωρων αυτων δεν αναγνωριζουν τις βιζες στα διαβατηρια. Χρειαζεσαι επομενως δυο διαβατηρια, ωστε να μην φαινεται το προβλημα αυτο. Ωστοσο μπορεις να πας απο το Ισραηλ στην Ιορδανια και απο εκει στην Αιγυπτο και αναπαλιν, χωρις προβληματα. Αλλα δεν μπορεις να επισκεφτεις Συρια, Λιβανο και Ισραηλ με το ιδιο διαβατηριο...

Επισης δεν προσφερουν ολες αυτες οι χωρες τις ιδιες δυνατοτητες, εαν θελει καποιος να εργαστει σε ανασκαφες σε αυτες. Παρα ταυτα, στον τομεα αυτο, το κρατος του Ισραηλ πρωτοπορει! Το Ισραηλ εφαρμοζει με μεγαλη επιτυχια, εδω και πολλα χρονια, τον θεσμο του εθελοντη στις ανασκαφες. Το μετρο αυτο το εχουν εφαρμοσει και οι αμερικανοι σε ανασκαφες της σχολης τους στην Κορινθο και την Κυπρο.

Ως εθελοντης σε ανασκαφες στο Ισραηλ μπορει να συμμετασχει ο οποιοσδηποτε, ανεξαρτητως ηλικιας, φυλου, θρησκευτικων πεποιθησεων, εθνικοτητας. Απλα πρεπει να ειναι σε καλη φυσικη κατασταση, γιατι προκειται να κανει χειρωνακτικες εργασιες, οπως σκαψιμο, φτιαρισμα, μεταφορα των χωματων με καροτσακι, καθαρισμο οστρακων. Με αυτον τον τροπο, οι πανεξυπνοι ισραηλινοι αρχαιολογοι εξοικονομουν χρηματα, που θα τα εδιναν σε εργατες. Ως γνωστον, ειδικα απο τα ελληνικα δεδομενα, οι τελευταιοι κανουν αγγαρεια, γκρινιαζοντας και βλαστημοντας. Χαιρονται μονο οταν ο/ η αρχαιολογος ερθει με το κουτι με τα λεφτα για να πληρωθουν. Ο εθελοντης αντιθετως, ξερει οτι συμμετεχει, γιατι του αρεσει η αρχαιολογια. Του αρεσει η ερευνα στην υπαιθρο. Χαιρεται οταν ανακαλυπτει κατι.

Ο Τ. ειχε απο νεος την επιθυμια, απο την μια μερια, να συμμετασχει σε μια παρομοια ανασκαφη. Αρχες της δεκαετιας του 1990, ειχε διαβασει σε μια εφημεριδα για καποια πανεπιστημιακη ομαδα που ειχε βαλει αγγελια, ζητωντας μελη. Για μια στιγμη σκεφτηκε, πως αυτη θα ηταν μια μεγαλη ευκαιρια. Ηταν ομως τοτε μαθητης Λυκειου και δεν ειχε δικο του κομποδεμα. Τα αεροπορικα εισιτηρια ησαν ακριβα, και επρεπε να συμμετασχει στα εξοδα σιτησης και διαμονης. Αλλος ενας σταυρος υπερ των ισραηλινων αρχαιολογων. Επειτα ειναι και τα γνωστα προβληματα στην χωρα αυτη.

Επι αιωνες οι Εβραιοι βρισκονταν υπο ξενους ηγετες, οπως τους Βαβυλωνιους, τους Περσες, τους Σελευκους, τους Ρωμαιους. Προσπαθουσαν ομως και αντιστεκονταν πολεμουσαν. Επειτα διασκορπιστηκαν στην Ευρωπη. Οι χριστιανοι καταφερονταν εναντιον τους. Σε καθε περιπτωση (π.χ. πυρκαγιες, πανουκλα κτλ.) εφταιγαν οι Εβραιοι. Διωκονταν απο την Ισπανια, απο την Πραγα. Το αποκορυφωμα ηρθε κατα τον 2. παγκοσμιο πολεμο. Γυρω στα 6.000.000 Εβραιοι εκτελεστηκαν απο τους Ναζι. Στα 1948 τα Ηνωμενα Εθνη αποφασισαν να επιτρεψουν στους Εβραιους να ιδρυσουν δικο τους κρατος στην νοτια Παλαιστινη. Ο αραβικος κοσμος δεν το ειδε αυτο με καλο ματι. Καλα καλα δεν εγκατασταθηκαν οι Ισραηλινοι στο νεοσυστατο κρατος τους και επρεπε να πολεμισουν εναντιον των γειτονων τους. Τα νιατα τους θυσιαζουν ακομα 2 χρονια απο την ζωη τους για να υπηρετησουν στον στρατο. Με την παροδο των χρονων, το νομισμα αλλαξε οψη. Οι Ισραηλινοι εχουν δημιουργησει ενα ισχυρο κρατος με αξιομαχο στρατο. Καταστρεφουν οικισμους γηγενων Αραβων, των Παλαιστινιων, και προσπαθουν να τους περιορισουν, χτιζοντας περιφραγματα και τειχη στους ελαχιστους καταυλισμους τους.

Σημερα το κρατος του Ισραηλ καταλαμβανει ολοκληρη σχεδον την νοτια Συροπαλαιστινη, απο τον Λιβανο ως το Σινα και μεχρι την Νεκρα Θαλασσα (Nr. 1). Οι Παλαιστινιοι, που επιθυμουν δικο τους κρατος και το μοιρασμα της πολης Ιερουσαλημ, εχουν περιοριστει στα νοτια, στην περιοχη της Γαζας, στην Δυτικη Οχθη και στα υψωματα του Γκολαν. Ειναι δυσκολο να πεις ποτε θα επικρατησει επιτελους η ειρηνη σε αυτην την γη, που τοσο εχει ποτιστει με αιμα. Οι μεν σκοτωνουν τους δε. Δυστυχως το Ισραηλ ειναι μια απο τις πιο επικινδυνες περιοχες του πλανητη. Μπορει να περπατας π.χ. στους δρομους της Ιερουσαλημ και να γινει κατι. Μπορει να μπεις σε λεωφορειο π.χ. και να μπει καποιος με πυρομαχικα και τιναξει το οχημα στον αερα. Μπορει να καθεσαι σε καφετερια στο Τελ Αβιβ και να γκρεμιστει απο τις βομβες. Ποτε δεν ξερεις τι μπορει να συμβει.

Nr. 1. Χαρτης της Ιουδαιας κατα τους ρωμαικους χρονους.

Αυτα ολα δεν ηταν αγνωστα στον Τ. Και αυτος ηταν ενας λογος, που δεν ηθελε να το ρισκαρει, μολονοτι οι εθελοντες σε ισραηλινη ανασκαφη μενουν και δουλευουν ολοι μαζι, εχοντας προστασια απο τον στρατο. Η αγαπη ωστοσο για τους Αγιους Τοπους, οπως αποκαλειται η γη αυτη απο τους χριστιανους, το ενδιαφερον για τους αρχαιους πολιτισμους που περασαν απο εκει, οπως οι Χαναναιοι, οι Φιλισταιοι, οι Μοαβιτες, οι Εδομιτες, οι Αραμαιοι, οι Αμαλακιτες, η διψα να γνωρισει περιοχες οπως την Ιεριχω, την Μεγγιδο, την Ασκελον, την Ασδοδ, την Γαδ, το Κουμραν και το ενδιαφερον του για την ιστορια του τοπου, απο την απωτερη αρχαιοτητα και τις σταυροφοριες, που κατελαβαν για συντομο χρονικο διαστημα την Ιερουσαλημ απο τους Μουσουλμανους, ως και τις συγχρονες πολτικες εξελιξεις, παρεμειναν ασβηστα μεσα του.

Αρκετα χρονια αργοτερα, ειχε την ευκαιρια να ταξιδεψει στο Ισραηλ. Ηταν εαρινο εξαμηνο του 2006 στη Γερμανια. Ειχε παρει το πτυχιο του και προβληματιζοταν. Ηθελε να κανει διαφορα πραγματα. Κυριως ομως να συμμετασχει σε ερευνητικο προγραμμα του πανεπιστημιου του. Του χωρου που του παρειχε τις βιβλιοθηκες του, εναντι υψηλων διδακτρων και εξοδων διαμονης. Ειχε φτυσει πραγματικα αιμα για να τα βγαλει περα. Ηθελε οπωσδηποτε να παρει μερος σε μια ανασκαφη το καλοκαιρι του 2006, γιατι δεν ηξερε τι θα γινοταν στο μελλον. Μπορει να εβρισκε δουλεια και να μην ειχε χρονο για τετοιες ενασχολησεις. Μπορει η τελευταια του συμμετοχη σε ενα παρομοιο προγραμμα να ηταν εκεινο το καλοκαιρι.

Επικοινωνισε με καποιο μελος της σχολης του που διηθυνε ενα προγραμμα στην Κρητη (βλ. τα 2 αντιστοιχα κειμενα των αρχων Ιουλιου 09 παρακατω). Του ειπε οτι τον δεχεται. Ο Τ. απαντησε οτι θα μπορουσε να ερθει μετα τις γιορτες του 15αυγουστου, που θα εχουν ηρεμησει τα πραγματα. Παρα ταυτα, ειχε ενα περιεργο συναισθημα για την ιστορια αυτη. Ο τυπος δεν του εδωσε την εντυπωση οτι ειναι εμπιστος. Επρεπε να προσεχει.

Νr. 2. Ramat Rahel. Περιπου 40 χλμ. ανατολικα της Ιερουσαλημ. Ο βραχος με το δεντρο ειναι το σημα κατατεθεν της περιοχης.

Αποφασισε να παρει κατι για καβαντζα, σε περιπτωση που στραβωνε η δουλεια στην Κρητη. Συμπτωματικα ενημερωθηκε απο καποιον φιλο του για ανασκαφες του θεολογικου τμηματος του παν/μιου του σε συνεργασια με αρχαιολογους της Ιερουσαλημ στην περιοχη Ραματ Ραχελ (Nr. 2). Αποφασισε να δηλωθει. Αλλωστε η δουλεια στο Ισραηλ ξεκινουσε πριν απο την Κρητη. Οποτε κανονισε να ειναι εκει απο τελη Ιουλιου μεχρι μεσα Αυγουστου. Εν συνεχεια θα ταξιδευε κατευθειαν για Αθηνα και απο εκει θα πετουσε για Ηρακλειο.

Ο οργανωτης της Κρητης δεν ειχε προβλημα. Μονο που οσο ο Ιουλιος εφτανε προς το τελος του, αλλο τοσο περισσοτερο γκρινιαζε. Ηθελε να ερθει ο Τ. πολυ αργοτερα, διοτι ειχε δηθεν προβλημα με μια φοιτητρια που δεν ηξερε ποσο θα μεινει κτλ. Αυτο ομως ηταν δικη του αρμοδιοτητα. Ο Τ. ειχε επισης πιεση απο το ταξιδιωτικο γραφειο για να κλεισει τα εισιτηρια. Τοτε ειναι που ξεσπασε ο πολεμος μεταξυ Λιβανου και Ισραηλ. Εγιναν καποιες καταστροφες στα βορεια του Ισραηλ, οπως στην πολη Χαιφα. Παρα ταυτα, η ανασκαφη στο Ραματ Ραχελ θα ελαμβανε χωρα. Δεν υπηρχε προβλημα εκει.

Νr. 3. Πανοραμα της Ιερουσαλημ με τα κυρια αξιοθεατα.

Τελικα 2 μερες πριν πεταξει ο Τ. για Τελ Αβιβ, ο τυπος με το προγραμμα της Κρητης αποκαλυψε το πραγματικο του προσωπειο. Φανηκε οτι ολο αυτο το αγχος που δημιουργησε με την δηθεν φοιτητρια ηταν πλαστο, για να φερει τον Τ. σε δυσκολη θεση, να τον εκθεσει στους συμφοιτητες και συνεργατες του, ως ντε και καλα ανοργανωτο και ταραξια. Και ολα αυτα για να δικαιολογηθει που δεν ηθελε να τον παρει στο προγραμμα. Το σχεδιο του τυπου επιασε τοπο, οπως ειδε ο Τ. οταν επεστρεψε στην σχολη του τον Οκτωβριο του 2006. Περισσοτερο ομως τον πειραξε η συμπεριφορα του ανθρωπου αυτου, τον οποιο μεχρι προτινος εμπιστευοταν.

Συναντηθηκε στο αεροδρομιο της Φρανκφουρτης νωρις το πρωι της 30ης Ιουλιου 2006. Ολα τα αλλα παιδια ησαν φοιτητες θεολογιας. Στην ψυχολογικη κατασταση που ηταν, δεν τον ενοιαζε ουτε ο πολεμος, ουτε τιποτε. Ηθελε μονο να ξεχασει και να περασει καλα.

Nr. 4. Ο Ιντιανα Τζοουνς και ο φιλος του Σαλαχ μεταφερουν την βιβλικη Κιβωτο της Διαθηκης. Σκηνη απο την ταινια "Raiders of the lost Ark" (1981).

Μετα απο εξονυχιστικο ελεγχο, οι ταξιδιωτες επιβιβαστηκαν στο αεροσκαφος που θα τους μετεφερε στο αεροδρομιο του Τελ Αβιβ. Ο Τ. προσπαθησε να ξεχασει το ασχημο γεγονος με την προσβλητικη συμπεριφορα του τυπου σε δημοσιο χωρο. Προσπαθησε να κανει πιο ευχαριστες σκεψεις, ενοσω πετουσε πανω απο την Μεσογειο.

Καταρχας τι δουλεια εχουν θεολογοι σε ανασκαφες; Αυτη ειναι αλλη μια πρωτοτυπια της Ισραηλινης Αρχαιολογιας! Τουλαχιστον στη Γερμανια, η αρχαιολογια του Ισραηλ ονομαζεται "βιβλικη αρχαιολογια" και εντασσεται στην ειδικοτητα "alttestamentische Altertumskunde" των θεολογικων σχολων. Ευλογα διερωταται κανεις γιατι. Λογικα, η αρχαιολογια του Ισραηλ θα επρεπε να αποτελει μερος της αρχαιολογιας της Εγγυς Ανατολης (Near Eastern Archaeology). Οι ασσυριολογοι ομως και οι αρχαιολογοι του κλαδου, ασχολουνται με Μεσοποταμια και Συροπαλαιστινη πλην Ισραηλ! Ετσι εχουν αφησει το πεδιο ελευθερο για τους θεολογους.

Ετσι, μπορει κανεις να διερωτηθει τι ακριβως κανουν οι θεολογοι στις ανασκαφες. Θελουν να επαληθευσουν τα γραφομενα της Βιβλου; Θελουν να τα αναιρεσουν; Γιατι ομως θα πρεπει η αρχαιολογια στο Ισραηλ να ειναι οπωσδηποτε συνδεδεμενη με την Βιβλο;

Στην Ελλαδα και η προιστορικη αρχαιολογια μπορει κανεις να πει οτι ξεκινησε ως "ομηρικη αρχαιολογια". Ο γερμανος Ερρικος Σλημαν ανεσκαψε τις Μυκηνες, την Τιρυνθα, τον βοιωτικο Ορχομενο, αφου ειχε πρωτα εντοπισει την Τροια, εχοντας ως γνωμονα τα επη του Ομηρου. Βαση της Ιλίαδας και της Οδυσσειας, συμπερανε οτι αυτες οι πολεις, οι βασιλιαδες και οι ηρωες που τις κατοικουσαν, ησαν προσωπα υπαρκτα. Σημερα παντως, ο γνωμονας αυτος δεν χρησιμοποιειται. Απο τους ειδικους τουλαχιστον.

Η ταση αυτη υπαρχει και στο Ισραηλ. Ειδικα καποιοι ισραηλινοι αρχαιολογοι οπως ο Φινκελσταιν και ο Μαζαρ, απομακρυνονται απο την Βιβλο ως αρχαιολογικο οδηγο. Δεν ειναι το θεμα να βρεις την χαμενη Κιβωτο (Nr. 4) επειδη αναφερεται στην Παλαια Διαθηκη. Ουτε να εντοπισεις το αυθεντικο αγκαθινο στεφανι του Ιησου. Ασφαλως υπαρχουν καποιοι εθελοντες που τα πιστευουν αυτα. Οπως υπαρχουν και καποιοι αλλοι, που βλεπουν οτι χρονολογικα καποια γεγονοτα ειναι αδυνατο να συγκριθουν με τα γραφομενα της Βιβλου. Τρανταχτο παραδειγμα, η "Εξοδος". Καποιοι πιστευουν οτι ο ερχομος της οικογενειας του Ιωσηφ στην Αιγυπτο μεταφραζεται ως η κυριαρχια των Υκσως (ασιατικο φυλο) κατα την 2η ενδιαμεση περιοδο. Και οτι η Εξοδος των Εβραιων απο την Αιγυπτο ελαβε χωρα κατα την βασιλεια του Ραμση ΙΙ. Ο αιγυπτιολογος Γιαν Ασσμαν ομως, οχι μονο επανεφερε στο προσκηνιο την θεωρια του αιγυπτιακης καταγωγης Μωυση (το ονομα ειναι οντως αιγυπτιακο), αλλα και την υποθεση, την οποια επικροτουσε και ο Σιγκμουντ Φρουντ, οτι η Εξοδος πρεπει να ελαβε χωρα κατα το τελος της βασιλειας του Αμενωφι IV - περισσοτερο γνωστου ως "Αχενατον ο αιρετικος", διοτι επεβαλε την μονοθειστικη λατρεια του ηλιακου δισκου Ατον! Και ο Αχενατον προυπηρξε χρονικα του Ραμση κατα πολλες δεκαετιες!

Αυτες οι ενδιαφεροντες σκεψεις διεκοπησαν προσωρινα, μολις ανακοινωθηκε οτι το αεροσκαφος θα προσγειωνοταν σε λιγο στο αεροδρομιο του Τελ Αβιβ. Πετωντας πανω απο την ανατολικη Μεσογειο, διεκρινε το ασυνηθιστο σχημα της Κυπρου. Καθως το αεροπλανο χαμηλωνε, ο Τ. ειδε πιο καλα την πολη του Τελ Αβιβ, με την πανω απο 20 χλμ. μεγαλη παραλια του. Εμοιαζε πολυ με το Μαιαμι, το Ακαπουλκο, το Ριο ντε Τζανειρο. Ισως λογω των τεραστιων μοντερνων κτηριων διπλα σχεδον στην παραλια!

Μολις πατησε στην γη του Ισραηλ, αισθανθηκε αρχικα λιγο ζαλισμενος. Μαλλον εξαιτιας της πολυωρης παραμονης στις θεσεις του αεροσκαφους. Αλλα το ξεπερασε, σχεδον αμεσως. Επιτελους, βρισκοταν στους Αγιους Τοπους!